Bandscan Budapest (+ RTCN Szechenyi-hegy)

W tym artykule opowiem, jakim usłyszałem radiowy Budapeszt odwiedzając to miasto w 2008 roku oraz jak bardzo jego eter zmienił się od tamtego czasu do dziś.

Węgierskie stacje znałem przed podróżą z nasłuchów. Pierwszy program Magyar Radio, Kossuth  nadawany z potężnego średniofalowego nadajnika na 540 kHz można złapać w południowej i środkowej Polsce także za dnia, wieczorem w całej Europie. Pozostałe madziarskie stacje na UKF FM okazyjnie dają się odebrać nawet w centrum naszego kraju. Z silnych nadajników docierały i docierają takie sygnały jak: MR2 Petofi Radio, MR3 Bartok, Slager, Danubius.

MR2 Petofi gra bardzo dobrą, alternatywną i urozmaiconą muzykę niemal bez audycji słownych (a węgierski jest strasznie trudny), chętnie słucham go przez satelitę i stream internetowy

MR3 Bartok to kolejna stacja nosząca nazwisko węgierskiego wieszcza, nadaje muzykę klasyczną

Slager, wymawiane "Szlager" (s w języku węgierskim brzmi jak "sz", zaś samo pisane s jest przez Węgrów wymawiane jak "s". Szuper!) Slager był rozgłośnią w formacie oldies/adult contemporary

Danubius (czyli "Dunaj" w łacinie) był jedną z najpopularniejszych stacji grających najnowszy pop i dance

Pozostałe stacje poznałem dopiero po przyjeździe na miejsce - nadawane są ze słabych nadajników miejskich. Oto loga stacji z budapesztańskiego eteru z 2008r.

90,9 Jazzy - gra muzykę jak w nazwie, ale też "ujazzowiony" pop
Radio C i Civil Radio to dwa bardzo ciekawe projekty - pierwszy kierowany do romskich mieszkańców Węgier (nazwa w rozwinięciu to Radio Ciganyok), druga stacja promuje kulturę i projekty obywatelskie, których często brakuje nawet w programach publicznego Magyar Radio, np programy integracyjne dla niepełnosprawnych.
Tilos Radio jest bardzo niszową rozgłośnią emitującą muzykę elektroniczną. Nie ma niemal żadnych struktur organizacyjnych jak inne stacje - zagrać może praktycznie każdy, na antenie promowana jest twórczość alternatywna i niezależna. Niestety, radio dysponuje słabym nadajnikiem i np. w miejscu noclegu - dzielnicy Csilleberc, tuż obok na 90,4 było słychać jakiegoś pirata/transmitter z madziarskim dance'm. Tilos nadaje za to w Internecie
Juventus jest w czołówce najchętniej słuchanych stacji w Budapeszcie, prezentuje kawałki pop
Roxy Radio to stacja w formacie Hot CHR z muzyką dance i młodzieżową pop
Radio1 ("edź"), ze względu na format, było bezpośrednią konkurencją Roxy.
Gazdasagi oznacza po węgiersku "gospodarka" (gazda = gospodarz, skojarzenia lingwistyczne?), tematyka stacji o tej nazwie to ekonomia i biznes
Klubradio jest stacją o orientacji lewicowej, a więc opozycyjnej względem rządowej prawicowej większości. Słynęło z kontrowersyjnych audycji z telefonicznym udziałem słuchaczy.
Sloganem 88,1 Pont FM był rock & sport ("szport")

Pozostałe stacje z budeckiego eteru, których słuchałęm chyba zbyt mało żeby powiedzieć coś wiecej, to:
Maria Radio - stacja katolicka, m.in. z modlitwami
Inforadio
Lanchid Radio (Radio "Most Łańcuchowy") nosi metkę radia z opiniami konserwatywnymi
Sztar FM (pamiętacie jak należy to czytać?) - grało oldies
na 92,1 można było posłuchać języka francuskiego na falach Radia France Internationale.
Na RadiuQ 99,5 słyszałem wywiad z jakimś DJ-em i utwór z genre vocal-trance


Niestety, w dyspozycji do nasłuchu miałem jedynie mały odtwarzacz mp3 Creative Muvo. Poruszając się po mieście, niektóre lokalne nadajniki potrafiły na nim mocno zaszumieć - okolica sprzyja odbiciom: centrum leży w dolinie Dunaju, zaś na obrzeżach miasta są wzgórza. Moja kwatera mieściła się na jednym z nich, w okolicy nazwanej Csillberec, tu złapałem lokalne Radio Hot 101,3 spod Budapesztu (Szazhalombatta, 20km) oraz MR1 Kossuth na 105,6 MHz (lok. Gerecse niedaleko Komaróm/Tata pod słowacką granicą - 46km).
Hotel znajduje się około 1km od wieży i masztu głównego węgierskiego centrum nadawczego RTV - Szechenyi Hegy i na wielu częstotliwościach pojawiały się intermodulacje silnych sygnałów emitowanych z tego RTCN - miałem też wrażenie, że 105,6 mogło być takim "fałszywym" sygnałem, intermodulacją od 107,8).

Oto kolekcja nagrań stacji radiowych z Budapesztu:

Jakkolwiek budapesztański eter nie wydawałby się ciekawy i urozmaicony, muszę zaznaczyć że tak jak na nagraniu wyglądał w 2008 roku. Przez ponad 4 lata zmienił się on zarówno w stolicy, jak i na całych Węgrzech.

Jedną z pierwszych od tamtego czasu, a zarazem największą zmianą było wyłączenie popularnych ogólnokrajowych stacji Slager i Danubius. Oficjalnym powodem było nie złożenie odpowiednio atrakcyjnej oferty w nowym przetargu na częstotliwości sieciowe - na Węgrzech obowiązuje wiariant "kontaktu" zawieranego przez regulatora z oferentem, który zaproponuje (najcześciej) najwyższą sumę. Nieoficjalnie, powodem była nieprzychylność rządu do mediów z kapitałem zagranicznym (Slager miał np. udziałowca z Wielkiej Brytanii). Nowe stacje na częstotliwościach Slagera i Danubiusa - odpowiednio Neo FM i Class FM, stworzono niemal "od zera" w zaledwie 3 tygodnie, by były gotowe do płynnego przejścia. "Płynność" zapewniło też zachowanie formatów muzycznych - Neo emitowało muzykę podobną do Slagera.

Niektórym słuchaczom ta zmiana nie odpowiadała, wiedzieli że decyzja węgierskiego regulatora medialnego ma tylko i wyłącznie charakter polityczny, dlatego przybyło słuchaczy innym stacjom - m.in. Juventusowi, którego zresztą przeniesiono na częstotliwość z mniejszą mocą.
Z eteru zniknęło rockowe Pont FM, dance'owy Roxy, Radio1 i Radio Cafe (też powody finansowe), a Sztar FM zastąpiono Magyar Katolikus Radio.
Także stacje uruchomione z politycznego "powołania" mają kłopoty- w połowie 2012 roku zamilkło Neo FM, które wcześniej zajęło częstotliwości Slagera.

Ostatnie zamieszanie związane jest ze stacją Klubradio, mającej reputację opozycyjnej. Konkurs o jej częstotliwość wygrał nowy nadawca - Autoradio, jednak okazał się niewypłacalny. Klubradiu jednak nie przedłużono pełnej licencji - ta patowa sytuacja trwa nadal, odbywały się demonstracje na rzecz radia. Nie udało mi się ostatecznie ustalić czy Klubradio nadaje nadal. W ubiegłym roku przyznano tylko krótkie pozwolenie tymczasowe.
Zniknęło też romskie Radio C (obecne tylko w internecie). Romska społeczność jest problemem numer jeden skrajnie prawicowych partii na Węgrzech.


Tak zmienił się eter w Budapeszcie od ostatnich 4 lat:

		2008	2012
88,1		Pont FM	Inforadio
88,8		Radio C		closed
89,5		Juventus	Music FM
90,3		Tilos	Tilos
90,4		unid dance, pirate?
90,9		Jazzy	Jazzy
92,1		RFI	Klasszik
92,9				closed
94,2		Maria Radio	Maria Radio
94,8		MR2 Petofi	MR2 Petofi
95,3		Klubradio	Klubradio
95,8		Inforadio		moved to 88,1
96,4		Roxy Radio		closed
96,8			Radio 17 Rakosmente
98,0		Civil Radio	Civil Radio
98,6		Radio Cafe		closed
99,5		Radio Q	Radio Q/ Radio Face
100,3		Lanchid Radio	Lanchid Radio
100,8		Slager		closed
101,3		Radio 6	Radio 6	Sazhalombatta
102,1		Sztar FM	Magyar Katolikus Radio
103,3		Danubius	Class FM
103,9		Radio1	Juventus	moved from 89,5
105,3		MR3 Bartok	MR3 Bartok
105,9		Gazdasagi Radio	Gazdasagi Radio
107,9		MR1 Kossuth	MR1 Kossuth

A zatem Budapeszt jest jedyną europejską stolicą w której stacji radiowych ubywa?

Nad Dunajem wydawane są tymczasowe licencje dla stacji małej mocy - do około 10Wattów. Służą one m.in. w obiektach publicznych, muzeach, dla grup religijnych a także jako informacja dla niewidomych. W ostatnich latach w Budzie i Peszcie o takim charakterze nadawały (i nadają): 87,6 Kontakt Radio; 93,5 Fuzio Radio; 93,7 Csillanghang Radio; 97,0 E.P.E.R.; 101,4 Hello Radio; 107,3 Cool FM

Centrum nadawcze na Szechenyi-Hegy (Górze Szechenyi'ego)

Jak to właściwie się wypowiada?
-"Seczeni hedi"... -Węgierski jest trudny, dlatego z pomocą przychodzą rdzenni użytkownicy.
Spacer do wieży nadawczej na Szechenyi Hegy pozostawiłem sobie na ostatni dzień pobytu - reszta towarzystwa nie dostrzegała w tym atrakcji i wybrała się do miasta. Wieża znajduje się zaledwie kilometr od hotelu, jednak było ryzyko, że ostatecznie nie zobaczę jej z bliska, gdybym nie zdecydował się ruszyć sam.


Panorama Budy i wzgórz budańskich - po lewo Szechenyi Hegy z masztem RTV (oraz - w powiększeniu - dwiema niższymi wieżami radiokomunikacyjnymi), na prawo Janos Hegy - w powiększeniu widoczna jest na jej szczycie neoromańska wieża Elżbiety - bardzo ciekawy punkt obserwacyjny (i do nasłuchów!)

W drodze do masztu i wieży - okolica stacji kolejki wąskotorowej Normafa



A tak wygląda teraz - przybyło anten na tarasach, postawiono maszt.

Emisja z nadajników UKF na Szechenyi Hegy odbywa się z dużą mocą i są słyszalne aż na połowie terytorium Węgier. Są tu też nadajniki małej mocy - silnie kierunkowe z tłumieniem na północny zachód. To przykładowa mapka zasięgu 90,9 Jazzy

A może mniejsze moce nadawane są z tych dwóch wież stojących dalej wzdłuż tej samej uliczki.

Do ponownego zobaczenia...