Jesienne tropo 2014

Jesienne tropo 2014 także cyfrowo w DAB!

Sieć emisyjna DAB+ w Polsce jest jeszcze we wczesnym stadium rozwoju, ale wraz z nią małymi kroczkami otwiera się w naszym kraju też epoka DAB-DX:) 
Podczas jednego z tegorocznych jesiennych propagacji tropo odkryłem, że w swojej podwarszawskiej miejscowości na prostym odbiorniku mogę odbierać nie tylko lokalny sygnał DAB z Warszawy, ale także innych, odległych lokalizacji!
O tym, co w tym sezonie udało się złapać - na analogowym UKF FM i w cyfrowym DAB, z jakim efektem i na jakim sprzęcie - dalej.

Wszystkie opisane obserwacje własne dokonane w Górze Kalwarii (33km na południe od centrum Warszawy).

O konserwacji RTCN w Rykach podpowiedział mi Konrad - dzięki! Wyłączone nadajniki nie odkryły wiele ciekawego, jedynie:
88,7 - R. ZET, Koszalin 1kW@415km, o=1+ scatterem, Maanam (na tej częstotliwości z  Ryk - PR2)
105,1 - PR1 Ryki po 15 ze zredukowaną mocą, RDS na kierunku, 0,1kW?

Wrzesień 2014 w moim kalendarzu
- dzięki, Bartek!

Nie licząc małego transbałtyku na początku września, a wiec jeszcze kalendarzowym latem (opisanym w poprzednim raporcie), oznaki pierwszego jesiennego tropo zaobserwowałem późno w nocy z soboty na niedzielę
(27-28. września) odbierając:
88,8 Cro Sever (CZE, Usti nad Labem) na 4+
96,0 Bayern 2 (DE, Ochsenkopf) na 5!

Niedzielnego (28. września) poranka mogłem DXować tylko niecałą godzinkę, ale nałapałem już więcej:
92,8 silne MDR1 Sachsen (DE, Chemnitz, 600km) o=4
89,2 FIRST! Hitradio O3 (AUT, Graz, 675km) o=3
101.9 FIRST! Antenne Bayern (DE, Heidelstein/Rhön, 100kW
+silne klasyki: Jesenik, Ostrava, Pardubice

Niedziela 28.09. zaowocowała FM DX z Polski do UK! Przy czym to nie polscy DXerzy złapali Wielką Brytanię, a brytyjski nasłuchowiec, John Faulkner w miejscowości Skegness na wschodnim wybrzeżu UK odebrał wiele stacji z PL i sąsiednich krajów. Oto tropo log FM z brytyjskiego wybrzeża: http://skegnessdx.blogspot.com/2014/09/skegness-log-28-09-14-fm.html oraz mapa DXów z UK do POL!

Ja do nasłuchu wróciłem pod wieczór, kiedy już niemal całe Czechy były mocno aktywne w eterze - od Ostravy po Plzen, ale nie tylko:
88,3 unid z muz.klas. o=2+; tent. BR Klassik Hoher Bogen
88,4 R.Maryja (Bielsko-B.) ponad LOC R.Nostalgia!
88,6 FIRST! Cro3 Vltava (CZE, Klatovy pod bawarską granicą! 630km!) o=3
88,6 Der Musiksender (AUT, Wien/Kahlenberg, 6kW) - po raz drugi ever, o=2
89,3 Orion (CZE, Bystrice, 0,5kW @375km) w szczycie o=5-, odbiór w odwrotnej polaryzacji!
89,5 Cas Rock (CZE, Trinec/Godula, 1kW, 320km) o=3, odbiór w odwrotnej polaryzacji!
90,8 FIRST! Devin (SVK, Nove Mesto nad Vahom, 427km) o=1/2
91,2 Osterreich 1 (AUT, Graz, 675km) o=3
91,5 R. Niederosterreich (AUT, St.Polten/Jauerling, 576km) o=5-
93,4 Frekvence1 (CZE, Jihlava/Javorice, 513km) o=4
97,0 Osterreich1 (AUT, St.Polten/Jauerling, 576km) o=5-
98,0 FIRST! CRo1 Radiozurnal (zach. CZE, Domazlice/Modrinovec, @654km) o=3,
98,4 PR Czwórka z Krynicy (287km), też pewna rzadkość z powodu R.Katowice
101,3 Evropa 2 (CZE, Plzen/Radec, 584km) o=5-
103,3 FIRST! R.Bielsko (Ustroń/Czantoria 0,2kW @306km) o=2, odbiór w odwrotnej polaryzacji!
104,7 FIRST! Blanik (zachodnie CZE, Plzen/Radec, 584km) o=2+
105,0 FIRST! Antyradio (G.Szyndzielnia, 0,5kW 293km) o=2 w odwrotnej polaryzacji!
105,3 FIRST! CRo Plzen (CZE, Domazlice/Modrinovec, 654km) o=3, nie Ostrava!
106,3 unid z muzyką klasyczną
106,7 CRo Plzen (CZE, Plzen/Radec, 584km) o=3
106,8 FIRST! Cro Olomouc (CZE, Jesenik, 349km) o=4 ponad LOC Zet Chilli! finally!
87,9 PR2 i 107,4 R.Maryja z Chełmca (372km), dosyć rzadko odbierane

Do mojej kolekcji dołączył też ostatni niezdobyty w Górze Kalwarii polski RTCN - Kłodzko/Czarna Góra. Polowałem na niego przez wiele, wieeele lat i mimo wielu najkorzystniejszych warunków na Kłodzko, dotychczas nie wchodziło. Wieczorem w końcu je usłyszałem, a dokładnie 103,8 Radio Zet (@362km) o=2 w najlepszym momencie, ale piekielnie cieszy ten FIRST!

Gwiazdą tego wieczoru okazała się jednak... Chorwacja!
Dukt odważnie przekroczył Bramę Morawską i zaniósł bałkańskie stacje daleko na północ. Na mojej 6el Yagi pod Warszawą pierwsze przebłyski Chorwacji pojawiły się tuż po godzinie 20.
HRT HR2 -"Drugi Program" na 98,5 MHz z RTCN ma górze Sljeme obok chorwackiej stolicy, Zagrebu (dokładnie 777km) łapałem tego wieczoru wielokrotnie. Chwilowo w szczycie sygnał doszedł na 3+/"negocjowane" 4-, przeważnie jednak był mocno zaszumiony na o=1/2. Pozostałe częstotliwości z Zagrzebia były zagrzebane pod stacjami LOCalnymi i bliższymi DXami.
Tuz po 23ej zaskoczyło mnie pojawienie się HRT HR1 na 97,3 z nadajnika Psunj (FIRST!) @784km. Przez ponad pół godziny odbierało na o=2+. To moja druga odebrana stacja chorwacka tu pod Warszawą.

Poniedziałkowy ranek 29. września przywitał mnie tym samym zestawem dalekich stacji, jakie pozostawiłem na paśmie poprzedniej nocy oraz jedną niespodzianką...
- Słowenia! FIRST TIMER!
Siła sygnału złapanej na 96,9 MHz stacji "Val 202" ("Fala202" - drugi program słoweńskiego radia) z Mariboru/Pohorje osiągał 2+/3-. Podobno moc emisji to tylko 3kW, ale w fantastycznie wyeksponowanej lokalizacji. Odbiór w Górze Kalwarii zaczął się około 9:30 i zaniknął całkowicie po ok, dwudziestu minutach. Podczas tej dosyć krótkiej próbki programu usłyszałem parę razy ID stacji Val 202 - słowne i w formie charakterystycznej, krótkiej melodyjki (granej chyba na początek i koniec serwisu dla kierowców).




Słowenia, choć słaba, przyćmiła chwałą największego wygranego tej propagacji, którym stał się austriacki nadajnik St.Polten/Jauerling (@576km). Dopiero kiedy odpłynęły stacje z krajów byłej Jugosławii, zdałem sobie sprawę że od wczoraj odbiera on praktycznie non-stop na 4-5. Złapane jego częstotliwości, dwie z RDS (każda po 100kW):
89,4 - Hitradio O3 over Hobby & PR1!
91,5 - Radio Niederosterreich
96.985 A201 [__OE_1__]
105.300 A3FF [KR______]

Około południa jeszcze 95.100 232F R-ZURNAL ale wczesnym popołudniem propagacja zaczęła słabnąć i ustępować. Na pożegnanie, tuż przed 15:00 Zagreb pojawił się ponownie ze strzępkami sygnału. Wieczorem jeszcze krótko Trzyniec 105,3 CRo Ostrava.

Mam nadzieję że pozostali polscy koledzy DXerzy zmobilizują się ze swoimi raportami, bym mógł je tu zalinkować - a mają się czym pochwalić! Póki co link to LOG-ów:
Konrad (Płock) - daty 28 i 29.09.2014
Łukasz (Tomaszów Mazowiecki) - daty 28 i 29.09.2014
raporty na Forum Radiopolska - hasło i login: radiopolska 


Kolejne dobre tropo pojawiło się w podwarszawskim eterze FM w ostatnich dniach października:
27. października rano odebrałem:
103,9 Evropa Plus (UKR, Lviv, 2,5kW @310km) FIRST!
100,7 Zet (Zamość, 2kW@210km)
i inne z okolic Zamościa/Przemyśla, dwie powyższe odebrałem w przeciwnej polaryzacji

28. października  również rano było pięknie:
106,7 R. Rzeszów o=5! (2kW z V w H @229km!)
87,8 PR1 Przemyśl o=5 (271km over LOC!)
89,5 Eska Sanok o=4+ (292km)
90,7 PR1 Solina o=5 (304km over semiLOC!)
91,5 PR4 Rzeszów o=1-2 (1kW V w H! @221km)
92,0 PR3 Krosno (253km over 2x LOC!)
94,1 PR2 Przemyśl o=5! (271km)
94,5 Maryja Ustrzyki Dolne (1kw @302km) FIRST! wreszcieee!
98,0 Maryja Kraśnik o=4+ (0,2kW V w H @140km)
100,5 R. Lviv o=3+ klas. mx.i spikerka (UKR, Staryi Sambir - 0,03kW V, odb. w H!) FIRST!
100,9 Fama Ostrowiec Świętokrzyski o=5- (0,1kW @117km)
104,8 PR2 z Przysuchy ma jakąś dziwną awarię ze skaczącą nośną

Wieczorem złapałem też sporo tropo DXów w VHF, np, telewizję analogową z Ukrainy (i jeden PL!)
R6 - fonia (Kovel)
R7 - fonia (Blr-1, Brześć)
R8 - Pershiy (UKR, Lwów)
R9 - NTL (Radomsko) - jeden z ostatnich analogowych sygnałów w Polsce
R11 - dosyć silna nośna wizji - UKR?

Po wyłączeniu tv analogowej pasmo VHF w PL stało się poligonem do rozwoju DAB i nowego sportu- cyfrowych radiowych DXów. Zająłem się nimi dzisiejszej nocy z całkiem niezłym skutkiem. Propagacja troposferyczna na VHF3 bywa często silniejsza niż niżej na UKF.

Opisane powyżej tropo w pasmach FM i VHF3 skusiło mnie do przeszukania pasma w nowym odbiorniku DAB+, Dual IR6. Wiedząc że jest tropo zacząłem się zastanawiać czy złapię coś więcej niż tylko lokalny warszawski MUX PR DAB+.

Pierwszy skan w nocy 28-29.10. zaowocował zdublowaniem liczby dotychczas odbieranych stacji z warszawskiego multipleksu. Dwa zbiory różniły się oczywiście siłą sygnału i najważniejsze: wariantem regionalnej rozgłośni PR. Ucieszyłem się bardzo, gdy na listę stacji przybyło PR Łódź, co oznaczało że złapałem swój pierwszy DAB "DX"! -To 118km i całkiem niezły odbiór - bez zacięć większości ustawień anteny. A anteną jest tylko fabryczna antena teleskopowa. Ale to nie wszystko...
Dążąc do uzyskania maksymalnego sygnału na łódzkim multipleksie umieściłem antenę w pozycji gdzieś w pobliżu sufitu. Trzymając ją tak, zauważyłem że wskaźnik postępu automatycznego skanowania pasma spowalnia w pewnych etapach (Warszawa i Łódź są na dole pasma). Coś jeszcze znalazł!

Za którymś razem wreszcie udało się zeskanować - w sumie aż 33 stacje! Za jednym zamachem ustrzeliłem jeszcze dwa dalsze muxy - z Torunia i Kielc. Pierwszy zawierał na swojej liście nie jedną, ale dwie regionalne pozycje: "PIK 1" i "PIK 2". Drugi - oczywiście tylko "PR Kielce". Niestety, nie było z nimi już tak kolorowo, jak w przypadku Łodzi i tych DXów nie dało się posłuchać - ale cieszy sam fakt sczytania identyfikatorów. Na zachęcający początek dobre i to!

Myślałem że nazajutrz po nocy z 28 na 29 września wszystkie DXowe atrakcje poznikają, zostawiając mnie tylko z lokalną Warszawą. Niezupełnie. W ramach resztek tropo jej odbiór był już trudniejszy i z czasem znikł, zauważyłem jednak że wystarczy minimalne tropo by pojawił się ślad sygnału - z anteną zewnętrzną będzie to z pewnością stały odbiór, niezależnie od warunków. Na razie pojawienie się Łodzi będzie sygnałem że warunki tropo są podniesione. Taki "beacon".

Emisje DAB+ w Polsce są aktualnie prowadzone z niewielu nadajników - oprócz w sumie czterech "zaliczonych" już lokalizacji są także w Katowicach, Opolu, Wrocławiu i Szczecinie. Kolejne nadajniki raczej nie będą licznie uruchamiane w najbliższym czasie. Tym nie mniej, pasmo "VHF-3" w którym rozgościł się DAB, zyskało nowe perspektywy DX-owe. Cyfrowych stacji jest jeszcze mało, nie zakłócają się wzajemnie jak w paśmie FM, jest dużo przestrzeni zarówno na krajowe i zagraniczne DXy (Berlin?), choć czasami będzie nam je jeszcze zakłócać analogowa TV ze Wschodu, przypominając że kiedyś w połowie kraju analogowa TVP1 nadawała właśnie w tym paśmie.

LOG sumaryczny DAB z tej jesieni (2014) - antena teleskopowa
5C (178,352 MHz) - Łódź - 118km tropo
5D (180,064 MHz)- Kielce/Targowa (1kW @129km!) - tropo
6B (183,640 MHz) - Warszawa (2kW)
10A (209,936 MHz) - Toruń (1kW @206km!) - tropo
plus:
12B (225,684 MHz)- Szczecin (szum modulacji via scatter na odbiorniku AOR, 10-el Yagi, którą kupiłem parę tygodni później)

Mając wcześniej do dyspozycji skaner szerokopasmowy AOR, mogłem dotychczas stwierdzić samą tylko obecność cyfrowego sygnału na częstotliwościach warszawskiego multipleksu DAB w postaci mocno podniesionego szumu. W trybie demodulacji AM, a jeszcze lepiej NAM (narrow) i jednej z SSB/CW pięknie słychać że to nie zwykły biały szum, a coś ewidentnie sztucznego ("gwiżdżący szum") - podobnie jak odsłuchiwanie DVB-T na tymże odbiorniku. AOR nie miał możliwości zdekodowania cyfrowej emisji DAB, dlatego musiało mi wystarczać tylko takie obcowanie z nową emisją.

Odbiornik pracujący w systemie DAB to w moim radiowym warsztacie nowość. Jest nim Dual IR-6 i jak nazwa trochę podpowiada - jego podstawowa funkcjonalność, która była moim głównym celem przy zakupie, jest radio internetowe wifi. Sieciowe radio to bardzo silna konkurencja dla DAB - w mojej opinii nieprzezwyciężona, ale funkcje używanego odbiornika i konfrontacja standardów to temat na inną czytankę.

Wracając do jesiennego tropo:


29. października
Rano trochę Litwy:
92,8 M-1 (Kedainiai 419km)
107,4 LRT Klasika (Tauroge 372km)

31. października
Dominująca tego wieczoru była Słowacja z Kosicami na czele (Dubnik 87,7 96,6 98,6 i 100,3MHz)
Na 100.300 5D60 _REGINA_ - over semiLOC Radomiem na jego kierunku! o_O wow
91,9 Radio_FM (SVK, Namiestovo, 317km) FIRST!
93,5 Slovensko o=3+ (SVK, Bardejov, 293km)
95,5 Kossuth o=3 (HNG, Kekes, 465km)
97,0 Osterreich1 o=4 (AUT, Sankt Polten, 576km) załapuje się ładnie na każdy dukt z południa:)
97,5 Kossuth o=3 (HNG, Tokaj, 430km)
98,4 PR3 Krynica o=4 mocno ponad R.Katowice (287km)
100,8 Romania Cultural o=3++ (ROU, Varatec, 523km)
105,8 Romania Cultural o=3 9ROU, Bihor, 626km)

Sygnał z nadajnika Kosice-Dubnik (SVK) ponad lokalnym PR2 z Radomia na jego kierunku!

01. listopada
Przez caluśki dzień dukt na Niemcy. Berlin (DX: 536km) bardzo ładnie na wielu częstotliwościach:
88,8; 89,6; 90,2; 91,4, 93,1; 99,7, 100,6; 102,6; 104,6; 105,5, a także:
99,3 - Radioeins (Belzig, 590km)
Schwerin (101,3; 92,8; 98,5; 89,2) - 679km
Nowy maszt Rostock Toitenwinkel: 100,8 i 102,8 - 651km
Robel (88,5; 107,0) - 610km
Helpterberg (101,8; 103,8; 105,8) - 537km
NDR Info na 101,8 miało dziwną usterkę - nadajnik momentami przeskakiwał na retransmisję pop/rockowej stacji Delta Radio (przypadkowe momenty, od ułamka po kilka, kilkanaście sekund).
105,7 - R.Brocken (Magdeburg 15kW @ 652km) - krótko o=2 FIRST! , nie Ant NDS
91,8 - Power Radio (Oranienburg 1,3kW @538km) krótko o=2
95,0 - około 14:50 unid Aerosmith - Crazy? żadna podana stacja nie pasuje, o=2 krótko
102,2 - Deutschlandfunk - Höhbeck (671km)
106,1 - Antenne Niedersachsen - Dannenberg (707km)
na krótko pojawił się najdalszy DX tego dnia- 87,6 NDR2 z Hamburga (766km) na o=2
Na koniec wieczorem jeszcze duński Bornholm ...i po tropo:)



Jesienne zmiany w warszawskim eterze
Po 12 latach, w październiku zakończyło istnienie Radio PiN. Zastąpiło je MUZO.FM tworzone z kapitału Cyfrowego Polsatu. Muzykę lounge, akustyczną i ambitną elektronikę (w klimatach dawnej "Fabryki Trzciny" i Pinakolady) zastąpił repertuar rockowo-alternatywny.
żal PiN-u, niewątpliwie, ale zauważyłem że nowej stacji przysłuchuję się dosyć często... Muzyka w porządku, prowadzący sztywni i pretensjonalni.

Krótka myśl o PiN-ie: 
 

Wyprowadzenie stacji ze stolicy na prowincję oczywiście nie mogło oczekiwanego przez nadawcę rezultatu. W Polsce, radio o takim profilu audycji i muzyki mogło odnieść sukces TYLKO w Warszawie. Koniec, kropka.

Tragedią PiN'u stała się paradoksalnie "konieczność" rozszerzania zasięgu. Unikam słowa "tragedia" i kiedy słyszę je w radiu albo tv, od razu wyłączam. Hołduję greckiej etymologii słowa, która została w mainsteamie zapomniana, a która szczególnie w przypadku Radia PiN jest bardzo adekwatna: Rozgłośnia musiała przed inwestorami udowodnić że jest produktem z perspektywą rozwoju (uruchamiając nowe nadajniki), które - z drugiej strony, były jej zupełnie zbędne (specyficzny, wielkomiejski program dla zamożnego słuchacza) i w efekcie doprowadziły do tego, co właśnie obserwujemy. Czyż nie jest to tragedia rodem z greckiego dramatu?

Najpierw Radio PiN pojawiło się w bądź co bądź dużej, ale biednej Łodzi (którą skądinąd bardzo, ale to bardzo lubię!), następnie w Kielcach, Olsztynie i Opolu. Mnie te miasta nie kojarzą się z ośrodkami finansjery. Jeżeli o jakimkolwiek poszerzaniu zasięgu mogła być mowa, to jedyna "metropolia" która tuż po Warszawie mogłaby pretendować do posiadania prestiżowego PiNu w eterze - Kraków, zyskała tę stację bardzo późno - dopiero w październiku 2013. Na antenie przeważał już pop, a po Pinacoladzie zostało samo wspomnienie i zajeżdżone płyty CD.

Świetne wyniki słuchalności PiNu w Warszawie były w ogólnym ujęciu zaniżane przez prowincję. Późniejszy nadawca, powiązany kapitałowo z Cyfrowym Polsatem wykazał się arogancją mnożąc PiN po Polsce i jednocześnie dziwiąc się że nie robi wyników.