O Pradze mówi się często, że jest "miastem stu wież". Faktycznie, wszelakich wysokich budowli jest w niej pod dostatkiem, na niektóre można kupić bilet i na nie wejść. Dziś przyszedł czas na przedstawienie wieży Nr.101 - legendy czeskiego eteru, o słodkiej nazwie "Cukrak". Biletem na jej zobaczenie z bliska będzie bilet podmiejskiego autobusu, bowiem by ją spotkać, należy ruszyć się z centrum miasta.
Wybudowana w latach 1959-1961, ponad 220-metrowa wieża telewizyjna postawiona jest na szczycie góry Kopanina (411m n.p.m.) - jednego z wielu pagórków na południe od czeskiej stolicy, wśród których wije się Wełtawa. O ile przyjemniej brzmi "Cukrak" niż oryginalna nazwa górki, która dała wieży podstawę. Jeśli wierzyć opowieściom prażan, nazwę nadajnikowi przysporzył zakład przetwórczy funkcjonujący kiedyś w pobliżu - Zbraslavsky Cukrovar.
Nieco infantylnie brzmienie nazwy nie zaszkodziło wizerunkowi telewizyjnej wieży postawionej tuz za miastem. Przez lata swojej solidnej służby dla mieszkańców Pragi, obrosła w legendę wielkiego i dostojnego ośrodka transmisyjnego. Nawet po wybudowaniu wieży z nadajnikiem miejskim na Żiżkovie, Cukrak nadal emitował największą moc spośród wszystkich czeskich nadajników telewizyjnych - aż 1000kW (1MW) na kanale 26 UHF z CT Jedynką.
Europejscy TV-DXerzy, a może nawet i polscy, mogą także kojarzyć emisję z Pragi na niskim kanale R1, latem obijającą się od jonosfery i trafiającą nawet w odległe rejony kontynentu, a do nas - troposferycznie do rejonów przygranicznych. Ona również pochodziła z anten naszego dzisiejszego bohatera.
Wieża została wybrana na jeden z pierwszych obiektów do prób emisji telewizji cyfrowej w Republice Czeskiej - realizowano je na k.25. Aktualnie trzy główne multipleksy - na kanałach 53, 41 i 59 są nadawane z mocą po 100kW każdy, w polaryzacji poziomej, H (w synchronizacji z Żiżkovem w pol. V i nadajnikiem Votice, ulokowanym jeszcze dalej na południe), a także MUX regionalny na k.51 (5kW).
Rozwój telewizji - od czasów uruchomienia CT2 (CST2) w 1974 roku aż po wprowadzenie cyfrowej DVB-T wymagał modyfikacji systemów antenowych, w rezultacie czego, Cukrak urósł aż o 27 metrów od chwili swojego uruchomienia 26.11.1961r.
Poniżej opis mojej wyprawy do legendarnej wieży w sierpniu 2015.
Pamiętam, że o istnieniu i przybliżonej lokalizacji wieży dowiedziałem się około 10 lat temu, zapewne w jakichś materiałach o czeskiej DVB-T. Oznaczająca ją ikonka umieszczona na schematycznej mapie obok miasta, sygnalizowała że może to być niełatwy cel. Gdy pojawiła się szansa na wyjazd do stolicy Czech, postanowiłem dać mu szansę.
 |
| widok w kierunku przedniej szyby podmiejskiego autobusu |
Przemierzając południe Pragi, przelatujemy przez kolejną dzielnicę, która swoją nazwę użyczyła kanałowi telewizyjnemu - Barrandov, a Czechom znana jest bardziej jako dzielnica w której zlokalizowano największe studia filmowe.
Przejeżdżamy przez most na rzece Berounce, na tym krótkim odcinku wydaje się szersza niż sama Vełtawa, do której niedaleko wpada. Po chwili, również po prawo, widać w oddali ciekawie wyglądający wlot autostrady do tunelu. Krajobraz przed nami robi się nieco lesisty, a ponad drzewami co chwila wychyla się sylwetka naszego celu. Lecz gdy będziemy już blisko, nie będzie go widać przez las. Z tego powodu zagapiłem się i wysiadłem dopiero na kolejnym przystanku, niż planowałem. Ale nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, a wręcz doskonałe - ze świeżo skoszonych pól i łąk w okolicy miejscowości Jiloviste wykonałem zdjęcia Cukraka w sielskim krajobrazie regionu Stredni Czechy. Takie ujęcia i taka perspektywa nie byłyby możliwe do osiągnięcia z okolic przystanku przy samej wieży (a wysiadając wcześniej, od strony północnej sylwetka wieży byłaby w ogóle zacieniona).
 |  |
Po sesji na pachnącym rżysku, wyruszyłem pieszo z powrotem w górę autostrady, w stronę wcześniej przegapionego przystanku. Wieża stoi tuż obok niego, znajduje się tam też parking i knajpa dla kierowców.
Do bramy ośrodka nadawczego prowadzi krótki, leśny dukt. Ośrodek nie jest oczywiście dostępny, ale nie szkodzi, w lesie znajdzie się sporo miejsca na mały piknik. Piknik pod wiszącą anteną.
Pogoda tego dnia było fantastyczna, a błękitne niebo przeciągnięte jedynie smugami samolotów, wraz z wysoką wieżą stworzyło piękny widok. Sam nie mogę uwierzyć, ile mam szczęścia do pogody podczas odwiedzin radiowych centrów nadawczych.
 |  |
W pięknej scenerii pojawiło się znów to niezwykłe wrażenie - zjednoczyłem się w czasie i przestrzeni z miejscem, z którego odebrałem sygnały FM-DX. Odwiedzić dalekie nadajniki to jedno, odwiedzenie tych z nich, których sygnały samemu odbierało się z dużego dystansu w domu, tworzy przy takich odwiedzinach szczególną więź.
Cukrak ze swoją jedyną częstotliwością FM - 100,7 MHz, w moim domowym logu złapanych dalekich stacji UKF, pojawił się 4 sierpnia 2005r. Dzięki mocy aż 50kW na tej częstotliwości, jest też źródłem najsilniejszego sygnału w polaryzacji pionowej z Republiki Czeskiej w moim domu - lecz jako że jej lokalizacja to rozległa kotlina, emisja dociera pod Warszawę niemal wyłącznie jako scatter (odbiór z odbicia przy przelocie samolotu), jakość dosięga wówczas RDS-PI na zewnętrznej antenie 5-el.Yagi.
Szkoda, że dobry zasięg wykorzystuje się tylko na jednej częstotliwości w paśmie FM (w czasach komunistycznej CSSR był także OIRT 66-73). Tym bardziej szkoda, że na przestrzeni lat emitowany na niej program zmieniano aż tyle razy. Kiedy premierowo złapałem Cukraka, w 2005r. roztaczał się z niego sygnał Ceskeho Rozhlasu 5 - Region(Regina), raczej program dla starszego pokolenia. Od stycznia 2006 łapanie100,7 via FM-DX stało się ciekawsze, ponieważ w emisji z Cukraka pojawił się nowy program Ceskeho Rozhlasu - kierowana do młodego słuchacza CRo4 - Radio Wave. Stacja prezentowała wtedy przede
wszystkim hip-hop, muzykę black (m.in. rnb), nieco house'u i minimalną ilość komercyjnego popu. Niespodziewanie, we wrześniu 2008, młodą "czwórkę" zastąpiono programem CRo2 Stanice Praha, który zresztą dublował się z dotychczasową częstotliwością CRo2 dla Pragi - 91,2. Radio Wave przeniesiono do Internetu i na satelitę. Oto wspomnienie po odbiorze CRo4 z Cukraka - nagranie scattera z 16 sierpnia 2006 (niemal równo 9 lat przed wizytą pod nadajnikiem):
Po ostatniej zmianie emitowanego programu, od 2014 na 100,7MHz nadawane jest natomiast CRo Region - regionalna stacja dla Kraju Środkowoczeskiego.(poniżej nagranie jego odbioru z 2019r.)
 |
| Niższa wieża radiolinii na terenie ośrodka Cukrak |
Spod wieży, żwirowym duktem zacząłem przemierzać las, kierując się w stronę Pragi. Początkowo wyglądało to na profesjonalny, prosty jak strzała szlak spacerowo-rowerowy, lecz po minięciu wycinki pod linią przesyłową średniego napięcia (słupy), zaczął meandrować i zacierać się. Dalej szedłem ścieżką tak drobną, że równie dobrze mogła być wydeptana przez stadko dzików. Przy takich wrażeniach na leśnym szlaku, 530km od domu, nader szybko zaczęły kończyć się zapasy napojów (orzeźwiająca czeska kombucha). W końcu wyległem na poprzecznej względem kierunku wędrówki, asfaltowej uliczce, którą skręciwszy w lewo - jak słusznie się domyśliłem - po paru krokach stanąłem przed bramą kolejnego obiektu nadawczego.
Trzy maszty noszą nazwę Vysilać Zbraslav i na tle nieba również przedstawiały się pięknie.
Widok rozrośniętych, bujnych chaszczy na terenie centrum nadawczego napędzał wątpliwości czy aby nadal jest aktywne. Wiedziałem, że na pewno było w 2003r, bo złapałem wtedy pochodzący z niego sygnał Country Radio na 1062kHz. Kiedyś, kiedy byłem bardziej wciągnięty w DXy na falach średnich, do muzycznej rozgłośni z Pragi wysłałem raport i otrzymałem w odpowiedzi jej kartę QSL:
 |
| Napotkana w mieście reklama outdoor Country Radia z częstotliwością FM |
Pomimo znacznej rozbudowy swojej sieci nadajników na UKF FM, Country Radio nie zrezygnowało z emisji na falach średnich i kontynuuje ją ze Zbraslava od 1991 roku. Przed upadkiem żelaznej kurtyny, Zbraslavsky vysilac miał jednak zupełnie inne zadanie niż emisję przyjemnych dźwięków muzyki. Jako zagłuszarka ("rusicka") sygnału Radia Svobodna Evropa, nieprzyjemnymi efektami akustycznymi zniechęcał słuchaczy do nastrajania zachodniej rozgłośni. 60-metrowe maszty przed 1988 rokiem były zlokalizowane 1km na północny wschód od aktualnego miejsca, już w granicach miasta Pragi, w dzielnicy Bane. Jedna z jej ulic do dziś nosi nazwę "Pod Vysilackou", "Pod nadajnikiem".
Obszedłem dookoła ogrodzenie centrum nadawczego, szukając najlepszego kąta na pamiątkowe zdjęcia i wkrótce skierowałem się na powrót do przystanku Cukrak. W oczekiwaniu na autobus, posiliłem się w przydrożnej knajpie dla kierowców.
"Obczerstveni Cukrak" oferuje, wbrew temu, jak przewrotnie dla polskich uszu brzmi jego oryginalna, czeska nazwa, pysznego i zupełnie świeżego bramboraka, który z piwem stanowi sycący posiłek po spacerach w okolicy Jiloviste.
 |
| Zmęczeni spacerami pod wieżami TV? -Może kanapkę z "ćerstvym pećivem"? - plakat w knajpie "Obćerstveni Cukrak". |
Kto nie będzie miał możliwości wyruszyć do Cukraka, a będzie w czeskiej stolicy, może próbować wypatrzyć go na horyzoncie z wielu punktów widokowych w mieście. Całkiem niezłym (na pewno najbliższym) do tego celu będzie wysoki brzeg Wełtawy w historycznym Vyszehradzie. Nasz radiowo-telewizyjny obiekt będzie stąd widoczny na horyzoncie powyżej koryta rzeki.
Drugim punktem, a przy okazji samodzielnym obiektem radiowym o równie ciekawej historii, jest wieża widokowa (Rozhledna) na Petrzynie (Strachov). Opowiem o niej w kolejnym poście, ponieważ sama w sobie jest bardzo interesującym obiektem dla radiowca, a dodatkowo oferuje fantastyczny przegląd obiektów emisyjnych w Pradze i okolicach.
Linki:
http://brdy.org/content/view/90/67 - reportaż z wejścia na wieżę Cukrak! (tekst w j. czeskim)
https://goo.gl/maps/ezJWJesEJuH2 - obiekt na Google Maps
Brak komentarzy :
Prześlij komentarz