Jesienne tropo 2018

Sezonowa propagacja troposferyczna bardzo dopisuje w ostatnich latach. Rok 2018 również nie zawiódł i jako kolejny pod rząd zapisze się w historii FM DX w Polsce złotymi zgłoskami. 
A to za sprawą bardzo dalekich sygnałów troposferycznych ze Wschodu, jakie premierowo pojawiły się między 88 a 108 MHz. Dotychczas via tropo kierunek ten  pojawiał się w naszym kraju zdecydowanie rzadziej, niż pozostałe - a już na pewno nie z takimi dystansami i z tak silnymi sygnałami!

Raport z nasłuchów w Górze Kalwarii, 30km na południe od centrum Warszawy; tuner: Sony XDR-F1HD, antena: zewnętrzna 6-el. Yagi.
"(1st)" oznacza pierwszy odbiór danej stacji

9 października
Tego dnia wszystko się zaczęło. Po południu wraz z tunerem włączyłem też komunikator, na którym czekały już wieści od Konrada z Płocka - parę godzin wcześniej odebrał troposferycznie UK - Tacolneston! Wow! UK w PL to na prawdę rzadkość! Tylko.. czy to już wszystko, co w tym sezonie miało pokazać tropo? Okazało się, że nie...

Na początek:
89.5 - Eska Rzeszów, Sanok, G.Tokarnia 1kW @290km na o=5-
89,6 - Rekord, Ostrowiec Świętokrzyski 0,1kW @117km o=4/5 RDS (1st) (nowa emisja od kwietnia)
101,9 - Trendy Radio, Jasło G.Liwocz, 1kW (//95,2) o=2, (1st)- z tej lokalizacji też 94,1 - Radio Via

Ok. 16:45 natrafiłem na kolosalne sygnały zza wschodniej granicy -  Lwów (@310km):
103,3 - Ukraińskie Radio 1, o=5
103,9 - NRJ (ex. Evropa Plus UA), o=5,
90,4 - Shanson, (1st), 101,7 - Hit FM, (1st)
oraz:
90,0 - R. Maximum (ex. Radio24), o=2, Rivne-Antopil
87,8 - Ukraińskie Radio 1, Rivne-Antopil
100,5 - Ukraińskie Radio 1, Staryj Sambir, mała moc
102,7 - FM Galychyna, Staryj Sambir, o=3, (1st)
104,6 - po ukraińsku, UR1 Khmelnitskiy @495km o=3+ (1st)
później: 104,6 - Kanal Kultura, Smyatanichy, Białoruś @500km

Ok. 18:20 odkryłem silny Mińsk @490km:
99,5 - Unistar, o=5-!
98,0 - Avtoradio, "klassika rocka", o=3++ (1st)! - podana mała moc ERP <0,5kW (436 W)
102,1 - R.Roks, o=3++, (1st)
98,4 - Novoe Radio, o=3, (1st)

Po godzinie 19-ej przez prawie godzinę błyszczała sygnałem łotewska Liepaja (@505km):
97,9 -  __LR-4__ z RDS!
100,6 - LKR - religijna stacja w j. rosyjskim, Liepaja (1st)!
104,6 - LR3, o=5- (1st)!
107,1 - modulację PR2 brudziła w tle jakaś stacja z audycja gadaną, która w pewnym momencie zaczęła się nawet przebijać. LR1 z Liepaji! (1st)
95,9 - LR1, Kuldiga @555km, nawet o=5- przebitka z H w V!

Przeogromny sygnał tarnobrzeskiej Leliwy (104,7) i Eski Zamość (97,3) zabrał mnie na chwilę na południe - było warto!
97,6 - RMF Maxxx! Krosno/Sucha Góra, 0,1kW@252km , o=1, obok LOC 97.7 (20:33) (1st)!
Wreszcie mam komplet sygnałów z RTCN Krosno /Sucha Góra:)

I znów na północ! Litwa:
Siauliai-Bubiai @450km, na o=5:
92,2 - Radiocentras;
100,5 - M1 Plius;
105,8 - RusRadio z RDS PS!;
89,7 - Power Hit Radio! słabo, //web! (1st)!;
103,9 - KRDP na własnym kierunku osłabło i usłyszałem tu Lietus na o=2++,  był ID  (1st)!

99,3 - LRT Radijas, Skoudas, pod łotewską granicą , 0,8kW @475km, o=4=!
102,6 - Pukas, Igariai, niedaleko Skoudas, 1kW @465km, o=3, (1st)

Kaunas-Juragiai @357km:
97,6 - M1 Plius,103,5 - Lietus (1st); 106,6 - M1; oraz...
104,5 - Gold FM, Kaunas (nie Juragiai) 4kW, o=3+, (1st)
104,8 - LRT Radijas (1st)! z miejscowości Kalvarija przyleciało do mnie...do Góry Kalwarii!
106,3 - M1 (2tx: Marijampole i Siauliai (1st)

97,8 - R.Mir, Białoruś, Geranyony 1kW@375km - nowy tx, (1st)
95,1 - Vesti FM ponad LOC Zbroszą! (1st)! Silny sygnał nowego nadajnika z Kaliningradu (uruchomiony w 2017r.). Chyba będzie to częstszy odbiór - dziś pierwszy raz.


Około 0:20, gdy na 102,6 zaniknęło Radio5, usłyszałem słowa po rosyjsku...Sprawdziłęm mapę nadajników... (maps.fmdx.pl)
//SAT 36E! Radio 'Echo Moskwy' z Pskova! (1st)!
Odbiór Echa @790km trwał do około kwadrans, następnie na 102,6 pojawiła się stacja łotewska.

Na scenę wszedł premierowy, choć niezbyt silny Dyneburg (LV) i okolice:
102,6 - LR1, Dagda, 1,7kW@615km, o=2;  (1st)!  - lokalizacja niedaleko Daugavpils (Dyneburga)
88,1 - LR3, Daugavpils; 4kW@555km; o=3+; (1st)!
100,7 - LR2, Daugavpils 8kW @555km, o=2; (1st)!
96,1 -Rus Retro, Kraslava, 2,1kW @585km, o=2+, (1st) //web
104,6 - Radio Vitebsk, Braslav @555km, o=4-, (1st)!
105,8 - Marijos R., Rokiśkis, Litwa, 0,5kW @525km, o=3, (1st)!
88,1 - XFM, Kaunas, 0,6kW @370km, o=3-; (1st)!

i 88,3 - UR1, Lutsk, (Ukraina), 1kW@317km, o=2; (1st)
Około 1:20, gdy zanikał odbiór z Dyneburga, zakończyłem nasłuchy.


10 października
Kolejnego dnia rano (po godz 6-ej) dalekie sygnały nadal były obecne, na początku pasma usłyszałem:
87,8 - UR Ukrainske Radio Rivne (lokalne ID!) o=5-!
88,0 - LRT Radijas, Plunge - Truikiai, 441km, Litwa, o=3
89,1 - R. Roks, Lwów   ...i wiele innych.

O godz. 6:16  na 90,3 MHz trafiłem na coś w języku rosyjskim, z sygnałem na o=3, potem aż 4! (dosyć szeroka dewiacja i znaczna głośność). Nagle usłyszałem... ID: Avtoradio!
Częstotliwość Avtoradia 90,3 znam bardzo dobrze z Es-ów (letniej propagacji jonosferycznej), ale... czy to możliwe, żeby.. Moskwa?!


-Tak! Moskwa via tropo! @1170km!  (1st)!
Nadawano lokalne reklamy dla Moskwy, a przekaz był równoległy do tego, który odbierałem równolegle na satelicie 36E!  W dodatku okazało się, że są też trzy kolejne stacje z rosyjskiej stolicy! WOW, WOW, WOW! Najsilniejszą odbieraną stacją z było:
107,8 - Militseyskaya Volna (również //sat) - zapowiedzi kulturalne dla miasta, niestety nie nadawali w tym czasie jingla; ID audycji "Park Kultury" o=4! (1st)!
102,5 - Comedy Radio, bardzo zakłócane przez LOC PR1 na 102,4. //SAT. (1st)!
93,2 - nagrałem fragment, w którym słychać było jakieś - wydawało mi się przypadkowe - "twenty one" po angielsku. Okazało się, że to ID - Studio 21 to nowa muzyczna rozgłośnia w Rosji - hip-hopowa, która weszła w miejsce sportowej (patrząc w wykaz z chwili odbioru były jeszcze stare dane, a o zmianie dowiedziałem się parę tygodni później). (1st)!

Oprócz Moskwy, odebrałem też białoruski Vitebsk @690km z o=4/5:
91,2 - R. Vitebsk (1st)!
91,7 - Radio BA (1st)!
99,3 - Kanal Kultura (1st)!
100,5 - BR1 (1st)!
107,8 - R. Vitebsk, Ushachy @610km  (1st)!
90,2 - R.Unistar, Babruysk @567km (1st)!
106,3 - BR1, Krupskiy @585km - wzdłuż trasy z Mińska do Moskwy, o=3+, (1st)!
95,1 - Vesti FM, Kalinigrad, o=5

Poranny nasłuch skończyłem po 7:05. O Moskwie powiadomiłem na naszym radiowym forum, Radiopolska. Jak widziałem później, pojawiły się tam raporty jej odbioru z Płocka (Konrad), Tomaszowa Mazowieckiego (Łukasz), okolic Krakowa (Alan) i samego Krakowa (Qrzy).
Wszyscy DXerzy w Polsce odbieraliśmy sygnał z tamtejszego masztu Balashykha, zlokalizowanego na wschód od centrum Moskwy, a niektórym udało się dorwać także wieżę Hodynka. Na ile wiem, nikt nie odebrał legendarnej wieży Ostankino.


Wieczór i noc 10 października
Wieczorem po godz. 22 już bez Moskwy, ale nadal dolatywały do mnie dwie bliższe wschodnie stolice:
99,5 - Unistar, o =5- Mińsk! @490km
101,9 - R.Shanson - Kijów! @665km (1st)

91,6 MHz to u mnie częstotliwość z LOC Zet Ryki (10kW@67km, pol. pozioma), które jest niewytłumialne w obu polaryzacjach. Dziś zdarzył się cud, który otworzył drogę do zrobienia pewnego bardzo ładnego DX'a.
W odwrotnej polaryzacji (V) przypadkowo obróciłem antenę na pozycję, w której lokalny sygnał Zetki 91,6 znacznie się wytłumił (czoło anteny V było skierowane niemal NA Ryki nadające H) i tuż przed 23:00 zauważyłem na 91,6 bardzo słabą stację nadającą śpiewy chóralne. O pełnej godzinie tajemnicza stacja nadała melodyjkę i piki do pełnej godziny. Godzinę później usłyszałem tę samą melodię również na częstotliwościach 87,7 i 87,8 z silnym pierwszym programem Ukraińskiego Radia. Okazało się, że odebrałem UR1 z bardzo słabego nadajnika Bilopillya @911km - 250 km dalej niż Kijów, niedaleko miasta Sumy (pod rosyjską granicą, kurskiej oblasti)! Max sig. o=2



Radio Maximum - ukraińską rozgłośnię mającą w repertuarze szalone lata 90-te słyszałem tego wieczora na paru częstotliwościach: 88,1; 90,0, 88,7, a tuż po 23-ej odkryłem ją też na 94,2 MHz. Był to kolejny sygnał z Kijowa! W ciągu kolejnych minut ze stolicy Ukrainy @665km pojawiły się u mnie też dalsze rozgłośnie z ukraińskiej stolicy; niektóre osiągnęły bardzo wysoki sygnał!

93,8 - Business FM (nadawali pop, m.in. Madonnę) o=3-  (1st)
94,2 - Maximum, o=5-! (1st)
96,0 - Radio NV o=4 (1st)
96,4 - Hit FM (1st)
96,8 - DJ FM (ponad PR1 Leżajsk), o=3 - drugi odbiór (2015r.)
100,5 - R.Miami, kino-news potem hip-hop, o=4= (1st)
101,9 - R.Shanson (1st/2nd)
104,0 - Power FM //web, o=2++ (1st)
105,5 - Perec FM, o=4 (1st)
107,9 - Nashe Radio, (1st) (przebijało przez LOC Maryję Ryki, samo ale zniekształcone na 108,0), //100,7

Poszukując dla porównania streamu Power FM odwiedziłem stronę internetową stacji, której wygląd bardzo pozytywnie mnie zaskoczył - stylizowany na wyświetlacz tunera radiowego - nawet z z symbolami TUNED!

Oprócz wspomnianego UR na 91,6, natrafiłem też na kilka innych sygnałów z ukraińskich nadajników znajdujących się dalej niż Kijów:
102,6 - Retro FM, Lubny @855km, o=5-! (1st)
99,3 - Radio NV, Lubny @855km (ID oraz //103,9) (1st)

Obserwowałem też sporo premierowych sygnałów z nieco bliższych lokalizacji:
101,7 - Russkoje Radio Ukraina, Zhytomir (Żytomierz) 3kW@555km  o=3+ (1:30) (1st)
102,7 - Nashe Radio, Zhytomir  o=2 (1st)
103,9 - Radio NV, Zhytomir o=3++ (1st)
105,2 - Rekord FM, Berdychiv na południe od Żytomierza, 0,5kW@565km, o=4-! (1st)
106,9 - Hit FM, Zhytomir, o=3+/4-,  (1st) b.szeroka modulacja

87,7 i 87,8 - Ukraińskie Radio 1 (nie równolegle, rozjazd 40sek!) - Ternopil/Lozova i Rivne/Antopil
88,1 - Maximum, Ternopil, leciała piosenka o Tarnopolu:) o=4, szeroka modul. (1st)
91,2 - R.Piatnica, Ternopil - w 2012r. łapane jako "Super Radio"
91,7 - Avtoradio,  Ternopil (1st)
104,5 - Lux FM, Ternopil, o=3+  (1st) - m.in. z przebojem "TDME" :)
100,3 - początkowy UNID z piosenkami artystów rosyjsko-ukraińskich i kabaretem po rosyjsku - podejrzenia wybiegały daaleko, ale po playliście sygnał został wreszcie zidentyfikowany:  Perec (Perets), Chemerivtsi między Ternopilem a Chmielnickim 0,25kW@492km! (1st)

87,7 i 87,8 - Ukraińskie Radio 1 (nie równolegle, rozjazd 40sek!) - Ternopil/Lozova i Rivne/Antopil
90,0 - Maximum, Rivne/Antopil, 1,5kW@395km
90,9 - Lux FM, Rivne/Antopil,  (poprzednio złapane w 2015)
100,7 - Nashe Radio, Rivne/Antopil, 395km, o=4++
105,1 - Radio NV, 1,5kW@395km, o=3+/4-; ponad LOC PR1 Ryki! (ex.ERA FM  w 2015r.)
106,4 - Radio Trek, Rivne/Antopil, 6kW@395km, o=4+

89,7 - FM Galychyna, Lwów, 1,5kW@310km
90,4 - Shanson, Lwów, 1,5kW@310km (1st)
91,9 - R.Piatnica, Lwów, 1,5kW@310km, o=4 (1st) - dosyć wąska modulacja, dobrze się filtruje
100,8 - Lvivska Khvylia, Lwów, 3kW@310km
101,7 - Hit FM, Lwów, 1,7kW@310km  (1st)
103,9 - NRJ, Lwów, 2,75kW@310km, o=5

88,7 - Maximum, Lutsk 1,5kW@317km, ponad LOC PR2 Ryki  (1st)
92,5 - UR3 Kultura, Dobromyl - na południe od Przemyśla, 0,2kW@292km, (1st)
100,3 - Ukraińskie Radio 1, Novovolinsk 1,5kW@250km
100,5 - Ukraińskie Radio 1, Staryj Sambir 0,03kW@312km - często się pojawia, pewnie większa moc, albo super lokalizacja.

Białoruś:
88,6 - R. Stalica, Smetanichi 4kW@500km, o=5- || (1st)
103,3 - Gomel FM, Smetanichi 2kW@500km, o=4-, (1st)
103,8 - Radius FM, Smetanichi 15kW@500km nadający w H przebijał do V!
104,6 - BR Kanal Kultura, Smetanichi 2kW@500km, o=5 |||
93,8 - R. Stalica, Slonim @313km o=5!
94,1 - R. Stalica, Pinsk @330km o=4=  - nie tak daleko, ale nowy nadajnik, dlatego (1st)
94,2 - R. Stalica, Svisloch @228km, o=5
94,3 - Lider FM, Lida 3,5kW@345km, o=3 (zakłócone szerokim i silnym kijowskim Maximum z 94,2)
97,8 - R. Mir, Geranyony 1kW@375km, o=4- (2nd) (było już wczoraj 1st, ale dziś silniejszy sygnał)
100,6 - ID niezrozumiałe w pełni, z podaniem tylko jednej częstotliwości: "sto i szest' " - Lida? (1st)
103,1 - BR Kanal Kultura, Pruzhany 2kW@234km (1st)
107,8 - R. Stalica, Sinkevichi 0,25kW@417km (między Pińskiem a Smetanichi), (1st)
unid: 100,3 - koncert życzeń w stylu białoruskich rozgłośni publicznych, ze współczesnymi piosenkami pop - zdarzały się takie audycje nawet na BR Kanal Kultura, ale czy i tym razem? BR1 Soligorsk (z H)?

Mając wciąż antenę na wschód stwierdziłem obecność silnych DXów z północy:
Kolejny wieczór z łotewską Liepają (Lipawą) @510km:
107,1 - LR1, 97,9 - LR4, 96,1 - EHR, 1,5kW (1st)  o=4 -
92,2 - Radiocentras, Siauliai/Bubiai @450km,  o=5-
94,2 - Pukas, Raseiniai/Liketenai, 5kW@400km o=5!
103,1 - Lietus, Taurogi 1,66kW@370km, o=3 (1st)
105,0 - LRT Klasika, Plunge/Truikiai @445km (odbierane też z anteną na południe!)

...nie tylko z Litwy i Łotwy, ale również zza Bałtyku!
96,7 - SR P2; 99,7 - SR P3 - Szwecja, Emmaboda @645km - te stacje dużej mocy i polaryzacji H odbierałem "bokiem" anteny, będąc ustawionym na wschód. O 0:45 pojawił się również jeden silny nadajnik małej mocy z V:
105,8 - Mix Megapol, Vaxjo 7kW@680km (nieco na zachód od Emmabody) o=4/5  (1st)
Po przekręceniu anteny złowiłem jeszcze:
104,6 - Mix Megapol, Gnosjo 3kW@760km (1st)

Wróciłem na Kijów, a była już 2 nad ranem... Po 4ej Ukraina zaczęła słabnąć i zakończyłem nasłuch.

W poniższej kompilacji podsumowanie największych tropo FM DXów:



11 października
Kolejnego dnia rano, z kierunku na który pozostała antena (wschód) nie przychodziły już dalekie stacje, odebrałem już tylko m.in.:
94,9 - R. Brest, Slonim @313km, z lokalnym ID reklamy dla miasta Baranowicze, o=5-
101,2 - Kat. Radio Zamość, Lubaczów 1kW@250km, nowy nadajnik (1st) (//90.1)
106,0 - Nashe Radio, Lwów @310km ponad LOC Garwolin @37km!

Szwedzkie P3 na 97,2 z Visby (Gotlandia) przebijało sygnałem do pol. V. Dystanse, co prawda, skróciły się, ale obniżony i zintensyfikowany dukt dawał silniejsze sygnały odległych polskich nadajników małej mocy:
103,4 - R.Olsztyn, Elbląg 0,5kW@275km, o=5 RDS!
94,1 - Eska Elbląg o=4-
91,2 - RMF Classic 2tx: Włocławek i Elbląg (Elbląg mała moc 0,3kW przebijało z H do V!)
89,9 - Eska Olsztyn o=3
98,1 - Meloradio, Inowrocław 1kW@220km, o=5-!
88,2 - TOK FM Toruń przez chwilę przez semiLOC RMF
91,5 - PR24, Rzeszów! tyłem anteny i przy osłabionym RMF Ostrołęka na kierunku północ
106,0 - R.Kraków! To Chorągwica 101,6 zakłóciła feed R.Podlasie 101,7 na LOC Garwolin/Górzno

Kiedy źródłowy dla Górzna sygnał jest zakłócany i nie jest możliwa retransmisja RDSu Radia Podlasie, nadajnik emituje własny PS:

...chyba, że obcy sygnał jest bardzo silny i podaje RDS, wtedy jest on retransmitowany na 106,0 (tutaj PR1 Kutno ze 101,6 zakłóca 101,7 i jest retransmitowane):

Bardzo ładnie urosła Łotwa - Liepaja (Lipawa) @510km, maksimum siły osiągając ok. 11:30:
87,7 - EHR Russkie Hiti (1,6kW), max sygnał aż do o=4+/5-! (1st)
92,9 - SWH Plyus (po rosyjsku) - podane 0,4kW!  o=2+/3- (1st)
96,1 - EHR o=4 (2nd) , [95,2 z tej samej lokalizacji na skraju percepcji - no log]
97,9 - LR4, o=5 RDS
100,6 - LKR dziś nie po rosyjsku, a po łotewsku
104,6 - LR3 Klasika ...z transmisją obrad parlamentu, o=5!
105,1 - SWH ponad LOC PR1! (1st)
107,1 - LR1 ponad PR2 Przasnysz! o=5 (nagranie poniżej)
107,6 - TOP Radio, mega szerokie, plus tuż obok LOC Zet (1st)


Z bałtyckiego wybrzeża pojawiła się także Kłajpeda @415km:
91,4 - XFM o=2 (1st)
102,2 - Ziniu Radijas
106,0 - Marijos Radijas, podane 0,3kW,  o=3 (1st)
107,8 - Pukas, o=5
i okolice na północ od Kłajpedy:
91,6 - Marijos Radijas, Skoudas (tuż pod łotewska granicą) 2kW@475km max o=5- || (1st)
99,3 - LRT Radijas, Skoudas 0,72kW@475km
102,6 - Pukas, Igariai, niedaleko Skoudas, 1kW @465km, o=4 (2nd) - jeszcze lepszy sygnał, niż przedwczoraj, kiedy złapałem to (1st)
105,0 - LRT Klasika, Plunge/Truikiai 0,75kW@440km o=5-


TRANSBAŁTYK -"pionowa" Szwecja małej mocy:
89,5 - Mix Megapol, Norrkoping, 1kW @808km, o=5- (1st)
89,6 - SR P6 w j. fińskim, Sztokholm, 3kW@835km, o=4+
93,8 - SR P5 Stochholm - Sztokholm, 1,5kW@835km
101,7 - Star FM, Linkoping, 5kW@795km (1st)
105,2 - NRJ, Orebro 1kW@913km! o=3 (1st)
106,1 - Mix Megapol o=2 //89,5 przyjmnuję, że bliższe Visby, choć mógł być i Vasteras (1st)
106,9 - Mix Megapol, Szwecja ID: Linkoping 7kW@795km, o=5 (1st)
107,4 - Star FM Ostergotland, Aby 2,5kW@810km, o=4, mała moc a szło jak grom, (1st)

Bardziej jednak, niż Szwecja małej mocy, zaskoczyła mnie wtedy polska lokalizacja - HEL @333km!
Nadajniki niewielkich mocy, których anteny nadawcze są przecież umieszczone nisko npm., odbierałem w całkiem niezłej jakości, jak na DXy, tu pod Warszwą:) Hell yeah! Szczytowy odbiór nie trwał jednak długo.

107,8 - ChilliZet (0,5kW) o=4! (1st)
106,1 - R.Kaszebe (1kW) o=3, ale nie nadawali jingli, szkoda... (1st)

Było więc też i Trójmiasto (max. 12:30)
90,0 - Wawa, Gdańsk 0,5kW@317km, o=4+
97,8 - Tok FM, Gdańsk (z "echem" z resztek zakłóceń od 97,7 Tok Warszawa)
96,4 - RMF Maxxx, Gdańsk (1kW) - chyba drugi raz ever...
106,7 - RMF Maxxx, Gdynia 3kW@336km o=3 (1st)
107,1 - RMF Classic, Gdynia 1kW@336km o=3 over PR2 i LR1! (1st)
a ponieważ w Sopocie nie ma nadajników, jako 3 miasto dam: Bytów (107,0 - R.Gdańsk) @342km o=4

... oraz Kaliningrad i Obwód Kaliningradzki:
103,4 - Studio21 (ex. Sport FM) o=5-, częściowy RDS
107,2 - KP FM - Komsomolska Pravda, ponad SEMI Maryją Św.Krzyż! (1st)

Wszystko zaczęło wkrótce szybko słabnąć. Jedynie jeszcze Szwecja dużej mocy (SR) przebijała z H. Postanowiłem więc przeinstalować antenę. Z nowym mocowaniem przełożenie jej z V do H zajęło tylko 10 minut. O 15:30 wróciłem do nasłuchu.
Oprócz "standardów" z południa i centrum Szwecji (Emmaboda, Norrkoping, Visby, Vasteras) znalazło się też kilka dalszych i rzadziej, lub też po raz pierwszy słyszanych nadajników:

87,6 - SR P1 2tx! Visby + Hudiksvall @1111km!
87,9 - SR P1, Orebro@915km, o=3
90,2 - SR P2, Hudiksvall @1111km!
95,5 - SR P3, Osthammar @940km o=4
96,7 - SR P2, 2tx! Emmaboda na południu i Mora @1090km!
P2 nadawało m.in. audycję w języku romskim oraz angielskojęzyczną R.Sweden
96,9 - SR P2, Sundsvall @1180km o=1/2 (1st)
97,4 - SR P2, Gavle @995km, o=4
99,0 - SR P3, 2tx! Nassjo + Mora @1090km
99,2 - SR P3, Sundsvall @1180km o=2 (1st)
99,3 - SR P3, silny Sztokholm @835km
99,6 - SR P3, Orebro@915km, o=4+
99,8 - SR P3, Gavle @995km, nawet do o=5-
P4 udało się usłyszeć z regionalnymi ID:
100,2 - SR P4 Gotland, Visby
100,5 - SR P4 Vastmanland, Vasteras
100,7 - SR P4 Gavleborg, Hudiksvall @1111km
101,3 - SR P4 Dalarna, Borlange o=5 RDS SR_Dala_
101,6 - SR P4, Osthammar @940km
102,8 - SR P4 2tx! Orebro + Sundsvall @1180km (1st)
103,3 - SR P4 Stockholm z RDS! SR_P4_St

Jeszcze przed 22 odbierałem:
98,0 - SR P3, Vasteras nadal na o=4
100,5 - SR P4, Vasteras o=5-
100,7 - SR P4, ale to już bliższa lokalizacja - Karlshamn, nie Hudiksvall
był jeszcze Sztokholm, Osthamar na 95,5;

I z przeciwnego brzegu:
litewska Kłajpeda (105,3), Taurogi: 107,4 LRT Klasika na o=5-, 105,7 ZIP FM o=5||
97,5 - R.Skonto, Łotwa, Liepaja o=4 ładnie i głośno z kawałkiem Mike Oldfield - "Man In The Rain"
105,8 - Rietumu, Łotwa, Liepaja o=3++,  nawet silny sygnał, ale zbyt szeroka modulacja

99,6 - SR P3 z Orebro o 23:20 trzymało się nadal, ale słabe i zwinąłem się przed północą, by odrobić zaległości we śnie.
Przez kilka kolejnych dni tropo przynosiło odbiór z częstych i powtarzalnych lokalizacji.


Podczas gdy jesień była w pełni, obserwowaliśmy nietypowe dla niej wskazania na termometrach i zjawiska w przyrodzie. Przykładowo, w nocy z 29 na 30 października temperatura cały czas rosła i tuż przed 1:00 osiągnęła 13C! Na początku listopada, pomimo ładnej, słonecznej  pogody, wieczorami na bruku ulic pojawiała się wilgoć, jak po opadach... Być może zjawiska te miały wpływ na to, co działo się w troposferze w pierwszym tygodniu listopada.


4 listopada
Wieczorem dopisywały warunki z południa (antena została w polaryzacji H) - z ładnymi sygnałami:
Rabka (90,4),
Zakopane (106,3),
Szczawnica (93,8),
Krynica (93,1; 98,4; 102,1; 106,4),
Tarnów (107,8, 95,4),
Przemyśl (103,4, 94,1),
Bardejov (88,8; 101,7),
104,6 - RMF Maxx - Krynica lub Nowy Sącz;
105,4 - PR1, Gorlice, 10kW@257km, o=3+, relatywnie nowy nadajnik, (1st)
95,9 - krótko Antenna Rock, Snina @345km


5 listopada
"Mapki tropo" przewidziały pomarańczową prognozę na południe kraju. Była to zaostrzona kontynuacja wczorajszych warunków, z m.in.:
102,0 - PR Rzeszów, o=4+! Przemyśl @270km ponad LOC Muzo FM!

Ponieważ w H nie było więcej nic ciekawego, a reinstalacja anteny jest teraz tak łatwa, w kilkanaście minut "przewróciłem" się do V i od południa łapałem już stacje z pol. pionowej. Tu tropo robiło jeszcze większe wrażenie. Tak silnych sygnałów z Krakowa i Śląska jak dziś, nie miałem jeszcze nigdy. Nie do wiary też, że są z tego rejonu nowe sygnały do złapania:

87,8 - RMF Classic, Kraków @235km, o=4+
88,8 - Wawa Kraków
92,1 - R.Profeto, G.Tokarnia, 0,1kW@265km, o=3
92,5 - Złote Przeboje Wanda, Kraków o=4
96,7 - RMF Maxxx, Kraków o=5
100,5 - Radiofonia, Kraków o=3+++/4-
102,9 - Tok FM, Kraków o=3 (1st)

Śląsk
88,7 - Radio Piekary! o=3+ (1st) - wreszcie, po tylu latach polowań!
90,0 - Radio90, Rybnik 3kW@280km, o=5 RDS
91,2 - Złote Przeboje, Katowice 2kW@240km, o=5 RDS
92,6 - Zet z "echem" 2tx - Łódź + low power Zabrze! 0,4kW@252km (1st)
94,1 - RMF Classic, Katowice 0,6kW@245km, o=4- (1st)
94,5 - Pogoda, Katowice, o=4
95,1 - Meloradio, Zabrze 1kW@252km, o=4+
95,5 - Vox FM 2tx "echo" - Kielce+Katowice
96,6 - Złote Przeboje "2tx" - Częstochowa + Zabrze (1st)
100,2 - R.Fest, Chorzów 5kW@252km, o=4 - poprzednio łapane jeszcze za czasów CCM
100,3 - R.Vanessa, Racibórz @300km, o=4+
103,7 - R.Maryja, Katowice Kosztowy o=4! over LOC Rock Warszawa!!! (obie V!) (1st)
106,4 - Antyradio, Zabrze 1kW@252km, o=4
106,6 - Rock Radio, Opole o=5 RDS

94,8 - R. Opole, Głubczyce 1kW@310km, o=3+
94,9 - CCM, Oświęcim 1kW@256km, o=4, ponad semiLOC Sochaczew, (1st)
89,9 - RMF Classic, Częstochowa 0,65kW@195km, o=4-
101,9 - Twoja Polska Stacja, Częstochowa, rzekomo 50W @195km o=5- RDS! Niesamowicie silny sygnał, jak na tak małą moc... (1st)
101,1 - R.Kiss, Frydek-Mistek 1kW@335km, o=4

100,7 - Radio Q, Kutno 0,5kW@125km (1st)
- stacja gra od sierpnia - pierwszy odbiór dopiero teraz
97,1 - RMF FM Włoszczowa wyparł LOC Kampus
Były też: Jasło, Rzeszów (95,7 o=5), Opatów (93,7  o=5-)

Postanowiłem też spróbować szczęścia i zeskanować pasmo DAB podłączając do odbiornika antenę UKF FM w V do odbiornika z naziemnym radiem cyfrowym. Nie liczyłem na wiele, tymczasem zeskanował... 60 stacji! Pośród DXowych sygnałów były to oczywiście MUX-y Polskiego Radia z dublami PR1/2/3/24/itd.. ale to mój póki co najlepszy wynik, jeśli chodzi o jednocześnie odbierane sygnały DAB+.
Oprócz standardowo odbieranych: Warszawy (6B), nowej Warszawy (10A) oraz Kielc (10D) złapałem też:
11A - Solec Kujawski @230km (powt.)
11B - Kraków/Chorągwica @240km (1st)
11C - Opole/Chrzelice @295km (1st)
5C - Białystok/Krynice @185km (1st), pol. H w V!



Wróciwszy na FM usłyszałem, że znów w troposferze leci Mińsk!
99,5 - Unistar, o=5
94,1 - Legendy FM! o=2+ (1st)
98,0 - Avtoradio, o=3
102,1 - Roks, o=2+
102,5 - Narodne, //87,5, //web (1st)
104,6 - Radio BA, o=4
oraz:
107,3 - Stalica,  Kopyl, 4kW@415km, o=3+ (1st)
99,3 - Jazz FM, Wilno 0,4kW@405km, o=2-, ID
99,8 - unid - Kelyje? Radio 5? niestety, nie badałem tego długo...
100,3 - BR1, Smyatanichy @500km

Odbiór z Polski:
102,7 - R.Orthodoxia, Białystok o=5-
Toruń (88,2; 88,8; 105,5) ;
Bydgoszcz (92,1, 94,4 o=5RDS, 98,5; 102,6),
Gdańsk (97,8; 90,0)
89,5 - Plus Gniezno o=3
93,7 - R.Września o=5
94,1 - Eska Elbląg o=4
97,2 - Wasze Radio FM, Wągrowiec
103,9 - Meloradio tyłem anteny, Kielce o=3
Był też silny Jemiołów.

Po 21 tropo zaczęło koncentrować się na północy:
102,0 - RMF FM ponad LOC Muzo FM - na kierunku WWa!
99,3 - Weekend FM, Chojnice o=5RDS
93,6 - Radio7, Kaliningrad - ponad enhc P.Płońsk! Dawno nie słyszane!
z Kaliningradu na o=5 też: 95,1; 99,5
103,9 - R.Rossii over KRDP! początkowo o=3++, max do o=5-
104,6 - Love Radio o=4
99,0 - Radio Gama, Kłajpeda o=4 (poprzednio słyszane tu dawno temu, za czasów Vox Maris)


6 listopada

Na 87,8 w Warszawie powróciło Radio Wnet. Tym razem nie jako emisja okolicznościowa, jak w ubiegłym roku, a regularna, koncesjonowana stacja. Oznacza to, że kolejną częstotliwość zajętą przez LOC. Dawniej zajmowało ją Radio Bajka. Pod tym linkiem można odsłuchać nagrania pewnego ciekawego przekazu, który towarzyszył startowi R. Wnet - co nazwał bym "paleoradiofonia".

Tymczasem: tropo. Wieczorem raportowano odbiór z rejonu Łotwy, u mnie jednak początkowo (22:50) pasmo wydawało się zabetonowane wyłącznie polskimi sygnałami. Cierpliwość i uporczywość jednak się opłaciły i udało się coś złapać - nowe lokalizacje z Łotwy i z Obwodu Kaliningradzkiego:

100,5 - LR4, Aluksne/Kuprakalnis z północno-wschodniej Łotwy o=2 (//web i 97,9, gdzie o=5) (1st)
-W wykazach emisji podane jest jako H, a w 2013 miałem stąd 104,3 w H.
101,2 - SWH, Jekabpils 4,5kW@590km o=3++, muzyka przebijająca Tok FM Płock, najlepiej w szczytach dewiacji, potem już ponad Tokiem, (1st)

Na częstotliwości 102,6 miałem sporo zabawy późnym wieczorem - słaba stacja (o=2-), którą tu odbierałem dawała ID niemal po każdej piosence (zagraniczne przeboje) - początkowo unid. Okazało się że to Gold FM w Wilna przebijające z H do V.
Potem zaczęła na nią wchodzić ełcka "5-ka" (Radio 5), natomiast o 23:55... ponownie złapałem Echo Moskvy z Pskova na 102,6! Po raz drugi w ciągu miesiąca! Poprzednio - 9 października. Dziś nieco słabszy sygnał, na o=2, ale z wielokrotnym ID, które udało się nagrać:



Z Łotwy po raz pierwszy złapałem również:
100,3 - LR1,Males, na NE od Rygi, między Cesis a Madoną, 1kW@635km, o=2 (1st)

Nieco powtórek..
93,8 - R.Nadzieja, Grajewo @200km, o=2
99,3 - LRT Radijas, o=4=
99,7 - European Hit Radio, Wilno o=5
96,7 - POWER___, Klapjeda z RDS
96,3 - Russkoje Radio, o=2 gdy opadł sygnał z Ław.
101,8 - Business FM, Kaliningrad o=4-
104,6 - Love Radio, Czerniachowsk, o=5

- Dwa ostatnie przykłady były bardzo znamienne, ponieważ resztę późnej nocy zdominował Obwód Kaliningradzki, który dał się odkryć też na nowych częstotliwościach:
97,2 - Russkij Kraj! Sovetsk/Neman, na granicy RU/LT, 0,8kW@345km, (1st), szeroka modulacja o=4=
//100,5 z Kaliningradu ale tu jeszcze szerzej i przez to gorzej
101,2 - Baltik Plus! Sovetsk/Neman 0,1kW@345km, o=4 (1st)
101,9 - nośna, coś cichego na niej? - w Sowiecku jest tu Massiv FM, ale pol. H
105,0 - Avtoradio, Sowieck, inny nadajnik, @340km, o=3+
100,0 // 101,1 - muzka bez ID, m.in. "Let the sunshine in". Na listach nadajników znajduje się tu stacja "Mediakit" z Obwodu.
100,0 - Sovetsk, 2kW@345km (1st)
101,1 - Chernyakhovsk, 2kW@300km (1st)
O 2:40 skończyłem nasłuchy.


7 listopada
Rano przed 7-mą nadal ładnie leciały jeszcze Liepaja i Kłajpeda:
90,1 - Pukas 2 o=5
91,4 - XFM, uduchowiony pop z USA
96,7 - Power Hit Radio o=5
107,8 - Pukas o=5
97,9 - LR4 o=5
104,6 - LR3 o=5
100,3 - LR1, o=3-

Podobno Moskwa w ciągu dnia po raz drugi dotarła troposferą do Polski i została zarejestrowana w Krakowie. Niesamowite - od lat wyczekiwany cel pojawił się aż dwa razy, w odstępie mniej niż miesiąca!

Wieczorem, po 22 stwierdziłem już jedynie lokalne tropo, silne m.in. z Olsztyna (nie udało się złapać 100,9).
104,6 - Love Radio, Czerniakhovsk, o=5
90,3 - Rzeszów tyłem anteny

11 listopada
Na Forum RadioPolska ktoś zgłosił wieczorem odbiór "niewykazowego" sygnału w Warszawie na 95,0 MHz z patriotycznymi pieśniami.
Sprawdziłem - okazało się, że również odbieram tę emisję z piosenkami w wykonaniu orkiestry i chóru wojskowego. Utwory jeden za drugim, bez zapowiedzi - nie zabrakło wśród nich też "Przybyli ułani". Podobny klimat, jak w tym samym czasie na Jutrzence 99.5, ale oczywiście nie to samo.
W GK na antenie zewnętrznej odbierałem sygnał na o=4, lekko szumiące mono.
Od ludzi osób odpowiedzialnych za emisję (wiedzieli jak się ze mną skontaktować - dzięki i pozdrawiam) dowiedziałem się, ze to całkowicie legalna, tymczasowa emisja małej mocy dla retransmisji na głośnikach podczas dzisiejszego Marszu Niepodległości.
W tym roku wypada 100 rocznica odzyskania niepodległości, w związku z którą ulicami Warszawy przeszedł wielosettysięczny marsz.
Podobno drugi "feed" na 91,5, ale nie odbierałem go przez RMF Ostrołęka.
O 17:56 na 95,0 została sama nośna, która została wyłączona o 18:07. Temat patriotyczny na tej częstotliwości kontynuowała Maryja z Ostrołęki.
(nagranie odbioru dodam w niedługim czasie)


15.11.
Po 22-ej parę skromnych DXów, które też dosyć szybko oklapły:
88,8 - GRA Toruń
90,8 - RMF Maxxx, Inowrocław, o=2+
98,5 - Tok FM, Bydgoszcz

18.11.
93,9 - Tok FM, Białystok, o=4+
107,8 - Pukas, Kłajpeda, o=5
Około 23:45 wyłączono Radio Hobby (89,4 Legionowo), które utraciło koncesję. Wyrównał się bilans wolnych częstotliwości w mojej okolicy. 89,4 uwolnione, 87,8 znów zajęte (Wnet).
Dzięki temu np. 20.11. po długiej przerwie odbierałem sygnał z Olsztynka - Meloradio Mazury, dawniej słyszane tu jako Radio Mazury. o=3



QSL!

Za odbiór Avtoradio z Mińska (98,0 MHz) dostałem później kartę QSL od redakcji stacji - Alexa Yankovskiego. Bardzo dziękuję!

z wizerunkiem wieży ARTPS "Minsk":

Ciekawe odbiory innych nasłuchowców (jesień 2018)
W tym samym czasie, gdy w Polsce odbieraliśmy sygnały z Moskwy, Kijowa i wschodu Ukrainy, tamtejsi nasłuchowcy także doświadczyli fantastycznego odbioru.

Tak odbierano RMF Lublin na antenie teleskopowej w Moskwie:
https://www.youtube.com/watch?v=b3ubdlIOfjQ

We wschodniej Ukrainie (Dnipro) daleka... Dania via tropo @1960km! - nowy europejski rekord tropo FM DX!  https://www.youtube.com/watch?v=WU-PK15VCoA

W tej samej lokalizacji - Dnipro, UA, polski Łobez 3kW@1424km!
https://www.youtube.com/watch?v=WoGamwIC6tg

Victoria z Rawy Mazowieckiej z odbiorem na o=5- daleko za Lwowem (Ivano-Frankivsk) @430km
https://www.youtube.com/watch?v=7RXFIwKKbEE

i polskie stacje pod Petersburgiem!
https://www.fmlist.org/fm_logmap.php?datum=2018-11-06&omid=4075&band=ALL