London - wieża RTV Croydon (UHF TV DX!)

fragment planu parku z ciekawie zaznaczoną wieżą telewizyjną

Mimo, że znajduje w cieniu głównego centrum nadawczego Crystal Palace, właśnie sąsiedni nadajnik Croydon był głównym celem moich podróży po radiowych centrach nadawczych Londynu. 
Często zachwycam się nie tym, co podaje się jako główne danie, lecz przystawką. Wynika to z faktu, że łączy mnie z nią konkretna historia, której nie miałem z gwiazdą programu.

London - Croydon

Pod względem wieku, też należy oddać sprawiedliwość omawianej w tym tekście lokalizacji nadawczej.
W czasach, gdy wieże transmisyjne były własnością nie jakiegoś operatora, a samego nadawcy, w Wielkiej Brytanii pojawiła się inicjatywa niezależnych producentów telewizyjnych, mająca na celu demonopolizację rynku telewizyjnego, znajdującego się dotychczas w rękach BBC. Związek ten - ATV (Associated Television, później Thames Television - zalążek dzisiejszego ITV, Independent Television), by zaistnieć na rynku, musiał zadbać o budowę własnej sieci nadawczej, gdyż niemal wszystkie dotychczasowe obiekty dużego zasięgu należały do BBC.

Nadajnik dla Londynu umieszczono w 1956r. na szczycie wzgórza Beulah Hill w dystrykcie Upper Norwood. Do serca dzielnicy Croydon jest stąd jeszcze parę kilometrów, ale to ona użyczyła nazwę wieży nowej telewizji komercyjnej. Być może, dobra propagacja prywatnego programu z tego miejsca przekonała BBC do przyspieszenia migracji na Crystal Palace, zaledwie 1,5km na północ stąd. Historia tego miejsca, jako lokalizacji nadawczej, jest więc o kilka miesięcy dłuższa od Crystal Palace!

Do 1962 nadajnik ATV na Croydon roku miał moc 60kW. Tego roku niższą kratownicową wieżę zastąpiono dzisiejszą, 152-metrową konstrukcją, co pozwoliło na zwiększenie mocy aż do 400kW. Tak samo, jak nadające po sąsiedzku BBC, z Croydon nadawano telewizję w standardzie 405-linii, lecz w wyższym paśmie - VHF-III (kanał 9 - nośna obrazu 194,75 MHz).

W latach osiemdziesiątych widzowie w Anglii zaczęli masowo migrować na "wygodniejsze" pasmo UHF, oferujące lepszy obraz o aż 625 liniach, w którym pojawił się jeszcze jeden kanał (Channel4, Crystal Palace), jak również samo BBC emisję swoich obu programów zaoferowało na wyższych częstotliwościach. Musiało tak też postąpić Thames TV (ITV) i dzięki zmianie operatora obu wież telewizyjnych, jego emisja w paśmie UHF mogła zostać wreszcie uruchomiona na Crystal Palace.
Po wyłączeniu telewizji VHF na Wyspach Brytyjskich w 1985 roku, wieża w Croydon przez ponad dekadę nie prowadziła regularnych emisji telewizyjnych.

Historia jednak lubi się powtarzać - kiedy w 1997 roku wystartowała piąta sieć analogowa - Channel5, okazało się, że nie ma dla niej miejsca na Crystal Palace. Ale właśnie dzięki C5, regularna emisja telewizyjna wróciła na Croydon. Regularna, bowiem nieco wcześniej ITV i Channel4, a później także BBC pomyślało o zamontowaniu tu zapasowych nadajników na wypadek ewentualnych problemów z Crystal Palace. Channel5 był emitowany na kanale 37 UHF z mocą 1MW.
Z tym kanałem i tą wieżą związana jest także swoją historia pewnego rekordowego TV-DX.

1466km to odległość, jaką przemierzył sygnał Channel5 na kanale 37-UHF z londyńskiego Crodyon złapany 9.12.2004... pod Warszawą przez autora tego posta:)
O wspaniałej, rekordowej propagacji troposferycznej z Europą Zachodnią jaką zaobserwowałem w grudniu 2004r., kiedy właśnie złapałem Five, napisałem w osobnym artykule.

1466km może na pozór cienko wyglądać przy 17 tys. km, które przemierzyło BBC do Sydney, o czym pisałem w poprzednim poście o sąsiednim centrum nadawczym Crystal Palace. TV DX z Croydon na paśmie UHF zyskuje jednak pełną szlachetność po uwzględnieniu, że doszło do niego w zakresie częstotliwości, które pozbawione są odbić jonosferycznych, a które były "dopingiem" dla BBC z Crystal Palace. Ekstremalne warunki troposferyczne na UHF dające propagację nawet powyżej 1000km są o wiele rzadsze!
Kanał 37, na którym złapałem Five, to ten sam kanał (599,25 MHz), na którym naziemnie analogowo nadawała w Polsce m.in. TVP2 w Gdańsku (nadajnik Chwaszczyno) i Siedlcach/Białej Podlaskiej (Chotycze).

Co ciekawe, nie odbierałem wówczas niczego z Crystal Palace, tylko Croydon (i jedno mniejsze centrum nadawcze na przedmieściach Greater London) oraz pełno Holendrów i Niemców.
Mając na koncie taki odbiór, z jeszcze większą przyjemnością odwiedza się nadajniki.
Choć każda wizytowana lokalizacja nadawcza jest szczególna i z każdą mam unikalną historię DX-owego odbioru, wszystkie dotychczas odwiedzone miejsca, oferują dosyć powtarzalny odbiór DX tropo i Sp-E. Dopiero Croydon, jako obiekt złapany w wyniku prawdziwie ekstremalnej propagacji troposferycznej, zajmuje bardzo prestiżową pozycję. Wraz z Crystal Palace, zobaczyłem go w Londynie w czerwcu 2015r.

Wieża w Croydon stoi na szczycie wzgórza, które po jego wschodniej stronie obejmuje park - Beaulieu Heights (od Beluah Hill). W porównaniu do o wiele rozleglejszego Crystal Palace Park, jest bardziej zadrzewiony i nieco "dzikszy" (nocne wizyty mogłyby dostarczyć dreszcza emocji innego rodzaju).
Jak widać, również ta wieża należy dziś do Arqivy - tak samo, jak Crystal Palace.

Wieża dominująca nad parkiem:

Detale techniczne od głów do stóp - widok pod kątem prostym na jedną ze ścian.

Warto zwrócić uwagę na anteny Yagi (pod tarasem, po lewo) obrócone w osi o 45 stopni, stosowane do jednoczesnego odbioru sygnały z obu polaryzacji:

Pracowite niskie piętra:

Środkowa partia - między "balkonami" - z innego kąta. Tu dzieje się wiele - niestety nie dla FM/TV.
Ponownie - tym razem po prawo, widoczne są "obrócone" Yagi.

Mniejsze "centrum" nadawcze/radiokomunikacyjne dostrzeżone nad budynkami w drodze powrotnej spod Croydon Tower na stację kolejową Crystal Palace:

Dotarcie do Crystal Palace, Croydon i Alexandra Palace:

Londyn jest ogromną metropolią, a sieć jego metra jest najsłynniejsza i najstarsza na świecie. I choć "The Tube" jest słabo rozwinięte w południowej części miasta, gdzie zlokalizowane są obiekty z tego posta, będzie nam przynajmniej w części pomocne w transporcie. Do docelowej stacji dotrzemy przesiadając się z metra do kolei miejskich Overground. Crystal Palace jest stacją końcową jednej z linii Overground, zaś na jej drugim końcu znajdują się Highbury and Islington.

Ja wysiadłem z metra na stacji Canada Water i przeszedłem 0,5km na stację Surrey Quays kolei miejskich.

Jeżeli okaże się, że na Overground do Crystal Palace trzeba czekać zbyt długo, można wsiąść w inną, równoległą relację - West Croydon i wysiąść na stacji Sydenham, Penge East lub Anerley. Z nich będzie trzeba przejść do celu jeszcze 1-1,5km.
Stację Crystal Palace zaliczają też tradycyjne pociągi (logo z dwiema czerwonymi strzałkami) linii Southern. Mają one sporą częstotliwość kursowania, nie korzystałem z nich jednak.

Wydawało mi się, że mam szczęście, bo kolejka do Crystal Palace nadjechała po dwóch chwilach. Szybko jednak przestałem się cieszyć, gdy pociąg tuż za kolejnym przystankiem zmienił kurs i pojechał bocznym torem w kierunku Brixton. Musiałem wysiadać, czekać na pociąg powrotny i z Surrey Quays powtórzyć właściwą trasę. Straciłem na to nieco czasu. Moja opowieść może wydawać się zbędną dygresją, jednak pozostawiam ją ku przestrodze, że w londyńskim systemie transportu publicznego zdarzają się zmiany, które - z tego, co widziałem, zaskakują nawet lokalnych.

Warto też rozglądać się z pociągów.
Wracając z Crystal Palace Overground do centrum, tuż za stacją Forest Hill, po lewej stronie pośród mijanych zabudowań zauważyłem na wzgórzu wysoką wieżę kratownicową z systemem anten. Pomyślałem, że mogło to być lokum anten jednej z licznych stacji pirackich. Z drugiej strony - byłoby aż tak widoczne? Nie zdążyłem niestety wyciągnąć aparatu z plecaka, by je obcykać - pociąg jechał zbyt szybko, ale obiecałem sobie pokrążyć po tej okolicy w Google StreetView. Wieża ma jednak zastosowanie do legalne radiokomunikacji służb miejskich.

Do Alexandra Palace (wspomnianego w poprzednim poście) można dotrzeć wsiadając w metro linii Picadilly (z centrum np. na stacji Picadilly Circus) i wysiadając na Wood Green. Po wyjściu tutaj, należy idąc osiedlami kierować się na zachód i przejść kładką nad torami kolejowymi. Stąd park z pałacem będą już bardzo blisko. Można śmiało pytać miejscowych - większość będzie wiedzieć, gdzie znajduje się jeden z najbardziej prominentnych budynków północnych dzielnic Londynu.



Suplement:
Będąc w Londynie warto także rozważyć wizytę w innych obiektach istotnych dla emisji radiowych:
- 177 metrową, błękitną wieżę BT Tower na południe od Regent's Park
- siedzibę BBC w jej pobliżu (Portland Pl)
- oddać hołd budynkowi Bush House, w którym mieściły się redakcje zagraniczne BBC WS
- maszt we Wrotham - poza miastem (na południowy-wschód)
- maszty średniofalowe w Brookman's Park - poza miastem (na północ)

Budynek BBC:

jego wejście:

Na deser - linki o naszych dwóch londyńskich "Eifflach"
https://en.wikipedia.org/wiki/Crystal_Palace_transmitting_station
https://en.wikipedia.org/wiki/Crystal_Palace_Park
tx.mb21.co.uk/gallery/crystalpalace/
tx.mb21.co.uk/mapsys/map.php?mapid=96
https://en.wikipedia.org/wiki/Croydon_transmitting_station