Letnie tropo 2014

forecast na 2.08.2014

Wakacyjny sezon dostarcza wielu ciekawych przykładów, że fale radiowe w popularnym paśmie FM to przestrzeń nie tylko dla zwykłych stacji radiowych. Jedną z nich miałem możliwość odbierać z odległości aż 30km. Nie zabrakło też emocjonującego tropo z zagranicy.
Wszystkie opisane obserwacje własne dokonane w Górze Kalwarii (33km na południe od centrum Warszawy) na tunerze Sony XDR-F1HD i zewnętrznej, 6-elementowej antenie Yagi.

9. lipca

Była szansa złapać wcześniej, bo stacja wystartowała wiosną 2013 i prawdopodobnie nawet już ją wcześniej odbierałem, ale dopiero teraz zaliczyłem jej świadomy odbiór. W trakcie Esów (propagacji jonosferycznej ze stacjami zagranicznymi) zidentyfikowałem na 100,9 ... Radio Fama z Ostrowca świętokrzyskiego. 0,1kW@117km. Więcej stacji uruchomionych w bieżącym sezonie wymieniłem na końcu posta.

10. lipca
Tuż przed godziną 22 skanując eter natknąłem się na tajemniczy sygnał na 93,0 MHz. Wykluczyłem dalekie DXy tropo i Es. Szumiący ale równy poziom od razu wskazywał na "lokalne" pochodzenie. Początkowo nadawana była muzyka klasyczna, która nagle została przerwana zapowiedzią (testem mikrofonu?) "Raz-dwa, raz. Przez radio możemy odbierać na częstotliwości 93 MHz, powtarzam: 93 MHz".
Włączyło mi się podejrzenie że to jakieś wydarzenie kulturalne odbierane z Warszawy - np. radioprzewodnik albo... samochodowe kino letnie. -Nie myliłem się. Po zapowiedzi poleciały jak to w kinie... reklamy. Ale, w przeciwieństwie do niekończących się bloków w typowym multipleksie, tylko krótkie spoty sponsorów pokazu (w tym Radia Eska).

Film zaczął się punktualnie o 22:00. Szybko prześledziłem warszawskie repertuary i wniosek jest taki, że w Górze Kalwarii odbieram fonię letniego kina samochodowego na warszawskim Wawrze, dokładnie 24km. Dziś, 10 lipca nadawana jest tam "Troja", w oryginalnej wersji językowej (angielskiej) - zapewne z napisami - nie widzę ekranu z tej odległości:)
Moc kinowego nadajnika radiowego to zapewne pojedyncze watty - miało wystarczyć na placyk służący za parking-widownię, a dzięki korzystnemu ukształtowaniu terenu i mojej antenie, odbieram to pod Warszawą..

Mapka DX:

propagacja w dolinie Wisły na pewno pomogła dalekiemu odbiorowi sygnału małej mocy....

Samochodowe kina pojawiły się po raz pierwszy w USA i tam też rozwinęły się na największa skalę. Od kina w tradycyjnej formule budynku z salą z siedzeniami, projektorem i ekranem na pozór różniły się tylko brakiem budynku. Ale już samo to wytwarzało zupełnie inną atmosferę oglądania filmu.

 Na umówionych placach poza miastami wieczorami zjeżdżały się auta, gdzie ich - najczęściej młodociani - kierowcy i pasażerki oglądali film wyświetlany na wysokim, dobrze widocznym także z "tylnych rzędów" ekranie - ścianie budynku albo stosie skrzynek zasłoniętych płótnem. Ale nie było to kino nieme - dźwięk wyświetlanego filmu trafiał do samochodów za pośrednictwem fal radiowych - wykorzystano już wtedy standardowe wyposażenie aut, jakim stał się odbiornik radiowy. Największa ich popularność przypadła na lata 50- i 60-te, wyrabiając dolę aż 25% wszystkich seansów kinowych w Stanach. Mimo specyficznej atmosfery, przegrały z wygodniejszymi kinami w centrach handlowych i multipleksami.

Kultowe zjawisko jednak wraca i od paru lat dociera także nad Wisłę.
Dla FM-DX'erów samochodowe kino to bardzo ciekawy cel - emisje są dosyć spontaniczne i z bardzo, bardzo małej mocy. Mnie udało się je dorwać na wieloelementowej antenie z nienajgorszym sygnałem w odległości 24km.

forecast na 2.08.2014

2. sierpnia
Rześki poranek poprzedzający upalny dzień z 30-stopniowym upałem, na Mazowszu przywitał gęsta mgłą i... potężną propagacją troposferyczną na UKF.
Ciekawe, że burze z ubiegłych dwóch dni, przemieszczające się z południowego wschodu, ulegały wygaszeniu na linii Narwi przedłużonej na południowy zachód. Prawdopodobnie to one (naniesiona przez nie wilgoć) w jakimś stopniu stoją za wytworzeniem się fantastycznego falowodu troposferycznego na UKF w dn. 1 sierpnia wieczorem i 2 sierpnia rankiem.

Dukt przewodził sygnały stacji głównie z pogranicza Litwy i Białorusi, a więc obszaru dostępnego w zasadzie całkiem często w ramach "zwykłego" tropo. Ten pospolity rodzaj propagacji oferuje jednak dosyć słabe sygnały i tylko z najmocniejszych nadajników. Z racji że tym razem wyjątkowo na trasie obecny był dukt, poziomy sygnałów osiągnęły rekordowe wartości dorównujące stacjom lokalnym! Pojawiło się mnóstwo stacji które zazwyczaj są za słabe dla "zwykłego" tropo a w paru przypadkach silne zagraniczne nadajniki nawet wyparły moje lokalne stacje radiowe z Warszawy!

Najciekawsze odbiory w G. Kalwarii z poranka 2.08.2014 - pogrubione stacje złapane pierwszy raz
(ant. Yagi 6-el ustawiona w pol. H na północny wschód):

88,6 - VOX FM Białystok (o=5), próbowałem Eski na 90,6 ale nie weszła (silny PR2 tyłem)
89,2 - JARD Białystok (o=4) pol. V w H!
90,0 - RMF Classic Białystok (o=4) pol. V w H!
92,7 - Laisvoji Banga Druskininkai (o=3) - muzyka zmieszana z R.Maryja z Wyszkowa
93,8 - TOK FM Lublin (o=4) pol. V w H! bokiem anteny
94,8 - Pukas Marijampole (o=5+) pol. V w H!
95,5 - BBC WS Wilno (o=3) pol. V w H!
95,9 - Power Hit Radio Wilno, mała moc (o=5) byłby RDS gdyby nie LOC na 95,8
97,2 - Alytaus radijas 99FM - id jako "Giga FM"-? (o=4), nowy nadajnik, bardzo mała moc ~70W - niedawno dopiero uruchomiona stacja z okolic Druskiennik
100,0 - Zinu Radijas Druskienniki (o=4) 0,1kW w V odebrane w H
100,1 - ZIP FM z Wilna wyraźnie ponad LOC warszawskimi Złotymi!
102,0 - RSN Belarus Myadzel - na (o=5) ponad lokalnym PiN'em!
102,3 - LRT Radijas Druskienniki (o=6RDS) obok LOC PR1 na 102,4
102,6 - LRT Radijas Wilno (o=6) - zapętlony komunikat o zakończeniu emisji i zmianie częstotliwości!
103,0 - BR1 Grodno (o=6) ponad LOC Kolorem!
103,7 - LRT Klasika Druskienniki (o=6RDS) ponad LOC Rock Radiem
103,9 - Radius Myadzel (o=5)
104,4 - R. Grodno Svisloch (o=6) ponad LOC Vox FM!!
105,0 - MFM Grodno (o=6RDS)
105,1 - LRT Klasika Wilno (o=6RDS) ponad LOC PR1
105,7 - 105,8 - 105,9 BR1 :)
106,0 - BR Kultura, Asveya (o=4)
106,5 - M-1 Druskienniki (o=6RDS)
106,9 - R.Grodna (o=6). Odbiór Grodna to pestka w standardowych warunkach ale 106,9, 104,4 i 103 są niedostępne ze względu na LOC nadajniki
107,6 - Marijos Radijas Druskienniki, (o=5-)

krótka sesja II. - godzinę później. Przeważał kierunek południowy, choć antena pozostała na Wilno.
89,3 - Hitradio Orion tyłem anteny, pol. V w H!
92,8 - Radio Cas tyłem anteny pol. V w H!
102,5 - Radio Maryja z Jastrzębia-Zdroju na Śląsku pod czeska granicą o mocy tylk0 0,5kW (o=5!)
105,6 - Dwójka z RDS tyłem anteny, (o=6RDS) mimo Eski WOW!

Nasłuchy niestety prowadziłem bardzo krótko, w sumie około 20 minut i nie mogłem każdej częstotliwości poświęcić wiele uwagi. Wydaje się również że antena ustawiona w polaryzacji pionowej przyniosłaby więcej stacji z Litwy, gdzie wykorzystanie "vertical'a" jest przeważające i skąd dziś sygnały były tak silne że przebijały się do H. Tym nie mniej, jestem niesamowicie zadowolony z najsilniejszego tropo od ponad roku.

Coraz ciekawsze stają się FM DXy z Litwy. W związku z wyłączeniem analogowych sygnałów telewizyjnych na kanale R4, zajmującym część zakresu UKF FM, na Wileńszczyźnie pojawiła się przestrzeń dla nowych stacji FM. Najbardziej zyskała miejscowość Druskienniki, gdzie od niedawna pracują dwie nowe stacje - na 92,7 i 97,2 MHz, obie złapane dzisiejszego poranka. O FM-owych nowościach na Litwie informowali koledzy z FMDX.PL
Nowe miejsce znalazło sobie nawet publiczne litewskie radio dla nadawania w stolicy i porzuciło na jego rzecz poprzednio zajmowaną częstotliwość. Obecnie na 102,6 MHz słychać zapętlony komunikat o transmisji LRT Radijas na nowej częstotliwości w Wilnie - 89,0 MHz, Wkrótce pewnie 102,6 zostanie zwolnione. A szkoda, bo w Górze Kalwarii tę wileńską częstotliwość jako jedyną ze stolicy naszego sąsiada słychać było niemal zawsze.
Nagranie Konrada z Płocka:

 

Choć moje dwie krótkie sesje nasłuchu w odstępie godziny (przed 9tą  i po 10-ej) wykazały że propagacja bardzo szybko słabła, wieczorem kiedy mogłem na dłużej zasiąść do nasłuchów, z porannego stanu nie zostało już absolutnie nic. Człowiek tak szybko przyzwyczaja się do dobrego...UKF FM tak wspaniale wyglądał dziś rano!


4. sierpnia

Kto by pomyślał, że bohaterem dzisiejszych DXów będzie RMF FM z lokalnego nadajnika mającego u mnie najsilniejszy sygnał na skali. 
Ale spokojnie - jego rola polegała na tym, że... zniknął. 
Spośród wszystkich konserwowanych w Warszawie częstotliwości radiofonicznych FM, trafiałem na wyłączenie niemal każdej - poza 107,5 MHz z Zetką, zaś na wyłączone 91,0 z RMF-em trafiłem jeden tylko raz, dawno temu, kiedy jeszcze nie miałem anteny zewnętrznej. Dlatego też te dwie częstotliwości prezentowały się dotychczas najubożej w moim wykazie "kolekcjonerskim" złapanych stacji.
Wieczorem 4.08. dostałem szansę na odrobienie zaległości na 91,0 UKF. Spłoszony piorunem, nadajnik RMFu w Łazach wypadł z eteru na ponad godzinę. Brak tropo spowodował, że wszystkie dalekie odbiory był powodowane przez aeroscatter. Parę premier się udało:
NDR1 MV Marlow (max o=4-) 100kW @625km
Frekvence 1 Ostrava (max o=4) jako jedyne niosło się śladowym tropo 70kW @316km
PR4 Przemyśl (max o=2) jestem bardzo z tego zadowolony, 0,4kW! @271km, długo trwał
R.Romania Actualitati Bihor (max o=2) tu natomiast rozczarowanie, 60kW @626km, słaaabo
Oprócz powyższych, ładnie odbierałem też PR3 z Piły i Cro1 z Usti na 90,9 MHz.
...O 23:08 "najpopularniejsza" w Polsce stacja wróciła na Mazowsze.

TNX Konradowi za cynk o awarii... Kolega zawsze wie, co się dzieje na paśmie. Ja zawsze odruchowo przeskakuję 91.0  podczas nasłuchu:)


3. i 5. września
Z kronikarskiego obowiązku odnotuję pokrótce jeden całkiem ciekawy transbałtyk, jeden jako-taki tego lata (w dwóch sesjach).
A skoro letni TRB, to odległości też raczej skromniejsze, niż TRB pojawiający się jesienią.
3.09. wieczorem się z silnym sygnałem odbierałem szwedzkie i duńskie nadajniki z odległości ok 650-700 km (Horby, Naestved). I podejrzanie że wśród nich na chwilę przyleciał też jeden bardziej odległy sygnał z środkowej Szwecji - Vasteras (100,5) z 900km.
Tropo przygasło nad ranem by powrócić dwa dni później - 5.09. rano, od razu z odległymi Osthammar (92,8; 95,5; 101,6 @940km) i Morą (96,7; 99,0 @1100km!) ze Szwecji. Sygnały słabe do średnich o=2-3 utrzymywały się parę godzin. Wieczorem tego dnia tropo transformowało się w podniesione warunki "lokalne" przynosząc premierowy odbiór Radia Zet Gold na 93,2 - Kluczbork 0,1kW @240km to całkiem niezły wynik świadczący o dobrych warunkach w lokalizacji nadajnika.

Polecam lekturze log Konrada z Płocka z 5.09. zamieszczony w poście FMDX.PL: Dukt z Norwegii. Wow!

I tak przedstawiał się koniec lata:)
Na koniec jeszcze:



Zmiany i nowości w moim lokalnym eterze w 2014r.:

1 lutego 
Roxy FM stało się Rock Radiem.
Mieliśmy już w Warszawie i okolicy Rock Radio na 95,8 (teraz RMF Maxxx).

9 sierpnia
..czyli w dniu uruchomienia stacji złapałem Radio Puławy 24 na 97,2 MHz. Odbiór na wieloelementowej antenie w H z odległości ok. 85 km bardzo dobry. Nie będzie problemu z dalszym odbiorem Żyliny na tej samej częstotliwości - nieco inny kierunek, więc Puławy stają się wytłumione.

1 września
Radio Fama z Sochaczewa (94,9) zmieniło nazwę na Radio Sochaczew. Ma to związek, jak się domyślam z planowanym starcie Radia Fama w Żyrardowie, co spowodowało by istnienie dwóch konkurencyjnych stacji na jednym obszarze z ta samą nazwą.

Wcześniej w czerwcu swoje nazwy zmieniły KRC - Katolickie Radio Ciechanów i KRP - Katolickie Radio Płock. Teraz obie występują z jednym wspólnym programem jako KRDP - Katolickie Radio Diecezji Płockiej. - Zupełnie jak w USA, gdzie oficjalne nazwy stacji to tylko cztery litery, z których pierwsza to Kxxx lub Wxxx.